▪ سلام همراهان فرهیخته ی دانشنامه ی فرهیخت؛ خدای منان را شاکریم که چهارده سال توفیق داد به عنوان تنها تشکل مردمی، پرچم «بین‌الملل» مشهد شهر و استان امام مهربانی ها را به همت خادمان بین المللی رضوی از زمین برداریم

▪ هدف اصلی ما از درج و تحلیل رویدادهایی که با رویکرد «بین المللی» در مشهد برپا می شوند یا تعاملات دیپلماتیکی که رخ می دهند، صرفاً بازنشر آنها نیست که این کار خبرگزاری هاست و نه یک اندیشکده علمی، تحلیلی و پژوهش محور

▪ بلکه برآنیم تا از رهگذر رصد، دیده بانی و مستندنگاری رخدادهای بین المللی و پس از عیارسنجی و آسیب شناسی آنها، نقاط قوت و محرک توسعه روابط خارجی را یادآور شده و نقاط ضعف و آفتها را به همگان بویژه مسئولان گوشزد کنیم

▪ این که از میان ۲۲ دیپلماسی مطرح در مشهد، کدامیک فعال ترند؟ مشاهیر و نام آوران هر عرصه کیانند؟ کدام ارگان بیشترین فعالیت را دارد و چه نهادی کم لطفی می کند؟ فعالان را تشویق کرده و خواستار فعال سازی ظرفیت های مغفول شویم

▪ و اما مسئولیت خادمان شما در اندیشکده از آن جهت مضاعف است که به خاطر آشنایی با ارتباطات بین الملل، فناوری های نوین و حداقل یک زبان خارجی، باید گوش شنوا و زبان گویای زوار غیرایرانی، گردشگران سلامت و دانشجویان خارجی و... باشند

▪ خادم یارانی که خود سالها در خارج از کشور زندگی کرده یا دائم در حال سفر و یا ارتباط گیری با کشورهای اسلامی اند و لذا با روحیات زوار غیر ایرانی، مؤثران اقتصادی خارجی، دانشجویان غیر ایرانی و گردشگران خارجی از جمله گردشگران سلامت آشنا بوده و بهتر از هر کسی، غایت مطالبات یا گلایه های آنان را حین سفر به مشهد می دانند

▪ به عنوان مثال، حتماً از مصوبه ی اخیر انجمن شرکت های هواپیمایی مطلع شدید که خوشبختانه با دخالت دولت باطل شد. بلیت های داخلی را برای اتباع خارجی، ارزی نرخ گذاری کرده بودند! این یعنی بلیت تهران مشهد ۱۵۰ دلار! تکلیفمان اعتراض شدید و ابلاغ این پیام به طرق مختلف به مسؤولان بود که اتباع خارجی نه، بگویید زوار رضوی

▪ چرا؟ چون طبق اعلام معاون وزیر گردشگری، ۹۰ درصد توریست ایران، فرهنگی است که گردشگری دینی هم ذیل آن تعریف می شود. این یعنی اساساً سرپابودن و سوددهی صنعت گردشگری کشور، مدیون زوار امام رضا(ع) است و بس

▪ پس مقصد اول گردشگران خارجی، مشهد است و اینها زائر رضوی اند نه توریست! اینجا هم حج فقراست و نه میعادگاه اغنیاء! لذا با این مصوبه ظالمانه، عملاً سنگ بزرگی سر راه زوار امام رضا(ع) می افتاد که می رفت تا باعث کاهش آمار زوار شود

▪ اگر فاجعه جمع نمیشد، قطعاً موضوع همینجا خاتمه نمی یافت، پس از آنها جامعه هتلداران متقاضی دریافت دلار به ازای خدمات به اتباع خارجی می شدند و بعد هم آژانس های مسافرتی برای تورها و بعد رستوران ها و موزه ها و حتی حمل و نقل درون شهری هم متأثر می شد

▪ از آنجایی که جاده گردشگری، همیشه دو طرفه است، الحق والانصاف اگر طرف عراقی و سوری مقابله به مثل می کردند و همین برخورد زشت با زوار ایرانی عتبات عالیات عراق و سوریه می شد، ما ایرانی ها چه عکس العملی نشان می دادیم؟

▪ شکر که بالاخره آقای وزیر راه، فریادها را البته پس از ۲ هفته حساب و کتاب شنید و این مصوبه ی احمقانه را باطل کرد، هرچند «عشق ما، کبک ما، صدا و سیمای ما» این بار هم سر در برف کرد و از خود فاجعه حتی یک خبر هم منتشر نکرد!

▪ مگر کشورهای موفق دنیا در صنعت گردشگری از اسپانیا گرفته تا همین ترکیه ی بغل گوش خودمان، هزینه های هتل، غذا و ایاب و ذهاب درون شهری و... گردشگران را به ارز خارجی می گیرند؟ خیر! مثلاً ترکیه لیره می گیرد، نه دلار و یورو!

▪ یا این که سالهاست برخی از مسؤولان گردشگری و نیز برخی از رؤسای اتحادیه هتلداران با کلی گویی و مصاحبه با رسانه ها، اصرار به القاء این دروغ دارند که ظرفیت احداث تأسیسات اقامتی یعنی هتل ها و میهمانپذیرها و... اشباع شده!

▪ به آنان گفتیم: آقایان، چرا آدرس غلط میدهید؟ با سالها بی تدبیری و فروش کیلویی و تجمیع مجوزها در لایه وسط باعث فوق اشباع هتل های ۳ تا ۵ ستاره شدید در حالی که مشهد سالهاست به طور وحشتناک، تشنه اقامتگاه های ارزان قیمت در لایه اول است!

▪ اگر اشباع شده بود که زوار امام رضا(ع) با زن و بچه و بالاجبار در تمام فصول حتی در سرمای استخوان سوز و گرمای طاقت فرسا در فضای باز پارک غدیر چادر نمی زدند! کیست که نخواهد خانواده اش زیر یک سقف ارزان و در رفاه باشد؟!

▪ از سویی دیگر، علاوه بر پیگیری مطالبات زوار غیر ایرانی، گردشگران دینی و سلامت، دانشجویان خارجی و...، کمک به توسعه همه جانبه شاخص های روابط خارجی شهر و استان با جهان پیرامون از جمله مهمترین وظایف و رسالت های ماست

▪ ما با ادبیات شعارگونه مسئولان کشور برای مشهد مانند بزرگترین کلانشهر مذهبی جهان، ام القرای جهان تشیع، پایتخت فرهنگی جهان اسلام، پیشانی نظام و حتی با آمارهای میلیونی و غیر مستند زوار کنار می آییم ولی اصطلاحاً با پُزِ عالی جیب ِ خالی چه کنیم؟

▪ چقدر مویه کنیم که مشهد را چون اصفهان و شیراز و حتی در طراز تهران نبینید! مگر ریاض پایتخت در برابر مکه و مدینه دیدنی است؟ آیا این عدالت است که مشهدیها هزینه سفر ۳۰ میلیون زائر را از جیب بپردازند اما دولتشان نظاره گر باشد؟

▪ فقط یک قلم، کجای ایران روزی حداقل ۳ بار باید یک محله نظافت و زباله ها منتقل شود؟ جز منطقه متراکم ثامن مشهد؟ حتی در تهرانش هم سابقه ندارد! اما دولت مردمی! به جای افزایش بودجه زیارت، کلاً ردیف آن را حذف کرد! آفرین!

▪ آقای رئیس جمهور: شما بهتر از هر کس می دانید اگر در همین مشهدی که امام امت مرکز ایرانش خواند ولی بودجه اش حذف شد، فقط نیم ساعت باران تند ببارد، نصف شهر از جمله حرم رضوی زیر آب می رود! جهت استحضار، بودجه اصلاح کانالها، صرف زیارت شده است

▪ یا اینکه خطر پدیده فرونشست زمین در شهر مشهد حتی برای خود حرم مطهر رضوی به خاطر برداشت غیر اصولی آب از منابع زیرزمینی در دشتهای اطراف به قدری جدی است که به خاطر اجتناب از انفجار لوله های گاز و تأسیسات آب و برق و...، چندین ایستگاه دائمی جی.پی.اس در شهر از جمله در اطراف حرم مستقر کرده اند و این فرونشست زمین هر لحظه به مرکز شهر نزدیک و نزدیکتر می شود!

▪ بگذریم و انتظاراتمان را از ۵۴۰۰ واحد فعال اقتصادی خصوصی بگوییم. شهری که افتخار دومین گردش مالی کشور پس از پایتخت را دارد، فرودگاهش پرسودده ترینهاست و فقط یک قلم همجوار بازار بکر ۲۶۰ میلیونی پاکستان و افغانستان است

▪ فعالان و اعضای اتاق بازرگانی، لطفاً نگاهی به مؤثران اقتصادی شمال غرب کشور بیندازید! سپس خود مقایسه کنید حجم، کمیت، کیفیت و اثرپذیری تعاملات اقتصادی آنها را با همسایگان غربی و بعد شهر و استان ما را با همسایگان شرقی!

▪ این طرف بغل گوشمان، کشور ۲۲۱ میلیونی پاکستان، این ایرانی ترین همسایه هست اما حجم صادرات آنقدر کم است که در ترازهای بازرگانی فیمابین، معمولاً اسمی از آن برده نمی شود! به عبارت دیگر صادرات به افغانستان، تا حدودی آبرو داری می کند

▪ شاید بخشی از کاستی ها، متوجه مسؤولانی است که اگر حسابداری، یک ریال کم بیاورد، نگران و حساس می شوند، اما اگر مدیر روابط عمومی و بین الملل شان - البته اگر وجود داشته باشد - هیچ اقدام مؤثری هم در حوزه بین المللی نکند، خیر؟!

▪ قصور رسانه های محلی و خبرگزاری های بومی مان هم کم نیست! مثلاً صدا و سیمای استانی هفت روز هفته چندین بار رخدادهای ورزشی را پوشش می دهد و هر جمعه هم ویژه برنامه ی چند ساعته دارد، اما تاکنون حتی یک برنامه برای بررسی توسعه روابط خارجی شهر نداشته، چرا؟ یعنی امور بین الملل کلان شهری که جهانشهرش می خوانید، نباید به اندازه ی ورزش اش اهمیت پیدا کند؟

▪ یا رسانه مذهبی «خبرگزاری رضوی» که کارش الزاماً بازتاب اخبار زیارت و زائرین داخلی و غیر ایرانی باید باشد، مانده ایم چه صنمی با باشگاه پرسپولیس و استقلال دارد که برای پوشش اخبار آنها، حاضر می شود منوی توهین آمیز «رضوی پلاس» را بزند، اما حاضر نیست اخبار جشنواره امام رضا(ع) را که تأسیس اش به بهانه ی آن بود و اتفاقاً بزرگترین منو هم هست، به روز کند! آخرین خبر مربوط به سه ماه!!! پیش است. براستی درج لحظه به لحظه ی اخبار این دو تیم فوتبال و مبلغ قراردادهای پرسپولیس و استقلال و این که به فلان بازیکن چقدر داده را چه به مقوله ی زیارت و زائر؟!

▪ شهری که تمام رسانه هایش بی استثناء طی این ۴۳ سال، بازار فخرفروشی آمار زائران غیرایرانی را تا ۵ میلیون نفر هم داغ کردند، چرا حاضر نیستند برای رفع مشکل همین زوار غیرایرانی، یک منوی ساده «بین الملل» به وبگاهشان اضافه کنند؟

▪ حتی شهرآرای پیشرو هم طی ۲۵ سال، ۵۶ منو اضافه کرده، اما هنوز از درج یک منو یا حتی تگ بین الملل ذیل هر خبر مرتبط دریغ می کند! ویژه نامه خوب «جهان شهر» اش هم متأسفانه علیرغم هشدار دلسوزان ، به دام لفاظی ها و بازی با کلمات افتاد و در نهایت هم تعطیل شد! 

▪ شهرآرایی که باید دست راست شهرداری باشد که مجبور است روزانه ۲ هزار تن زباله را بی منت جمع آوری کند، ولی آیا با لفاظی سر واژه بازیافت یا زباله، یک گرم زباله جمع می شود؟ خیر، این ویژه‌نامه هم متأسفانه، دچار آفت نشر مباحث فقط نظری شد و مصداقی برای «علم لا ینفع»

▪ مثلاً سالهاست زوار مطالبه دارند یک تابلوی راهنمای «به سمت حرم» اول خیابان شیرازی نصب کنید یا هنگام تشرف بخاطر یک چادر امانی گذرنامه گرو نگیرید! بازتاب همین پیش پا افتاده ترین ها امروزه نیاز بین الملل شهر است نه مثلاً شرح منافع متروپلیس!

▪ یا چرا شرکت نمایشگاه مثلاً بین المللی تان که وابسته به شهرداری است، سالهاست یک رویداد واقعاً بین المللی نداشته؟ تا جایی که خود شهردار رسماً اعتراف کرد اگر زمینش را اجاره میدادیم، سود بیشتری برای شهر داشت! بازتاب اینها کمک به دیپلماسی شهریست نه بازنشر یک مشت جزوات دانشگاهی!

▪ می دانید اساساً مشکل کجاست؟ چون همه چیز از جمله فضای سبز، زباله و ترافیک و حتی نانوایی ها متولی واحد و مشخص دارند اما مثلاً در استانداری و ۱۲۰ اداره اش یا شهرداری یا آستان قدس و... حتی یک نفر! متولی اول «بین الملل» همانجا نیست!

▪ اگر باورتان نمی شود، لطفاً پاسخ دهید: نفر اول بین الملل استان در استانداری کیست؟ یا مدیر اول بین الملل شهر در شهرداری کیست؟ یا متولی اول بین الملل آستان قدس چطور؟ بپذیریم متأسفانه مدیریت این حوزه پراکنده و اصل آن رهاست!

▪ اصلا اگر حوزه زیارت، متولی واحد و قدرتمندی می داشت، قطعاً دولت جرأت نمی کرد «بودجه زیارت» را کلاً حذف کند! ساماندهی حوزه بین الملل زیارت، کاری است تیمی که از عهده فقط آستان قدس رضوی یا استانداری و یا شهرداری برنمی آید!

▪ البته مساعی «آستان قدس رضوی» در عرصه بین الملل قابل تحسین است و عمق و شتاب هم گرفته، اما بپذیریم این میزان تلاش فعلی، یک هزارم درصد ظرفیت و توان این ابرسازمان دینی، فرهنگی، اقتصادی و... در غرب آسیا هم نیست!

▪ کوتاه سخن، حضرات تولیت عظمی، آقایان استاندار، شهردار، مدیران و مسئولان و...! با این وضع نامطلوب مدیریت جزیره ای «رویکرد بین المللی» شهر، چطور می توان در افق ۱۴۰۴ یعنی ۳ سال دیگر، به رقم ۴۰ میلیون زائر غیر ایرانی و ایرانی رسید؟

▪ این اندیشکده مردمی آماده است با تکیه بر سوابق مطالعات علمی، آسیب شناسی ها، تجارب، مهارتها و بانک ایده های آینده پژوهانه خود، طرح هایی خلاقانه و منعطف، فناورانه و نوظهور و پیشنهادات عملی جامع، فراگیر و پرنفوذی را ارائه دهد

▪ ایده هایی راهگشا و دارای پیوست هایی اجرایی و پایش شده از سه محور «پنجره نگرش»، «دریچه راهبرد» و «روزنه راهکار» که بدون هرگونه چشمداشت، صرفاً به عشق امام رئوف در اختیار مدیران شهری استان امام مهربانی ها قرار می گیرد

▪ به هر تقدیر، دست همه کسانی که دل به تعالی همه جانبه شهر و استان امام مهربانی ها داده اند، خصوصاً دغدغه داران «توسعه روابط خارجی» شهر را برای هرگونه همکاری مشترک به گرمی می فشاریم و از آن استقبال می کنیم. درود و بدرود