اشاره

پیوست فرهیخت یعنی چه: به نام خدا، هنگام نگارش مقالات یا ویرایش محتواهای ارسالی اهالی فرهیخت، به یک سری موضوعاتی بر می خوریم که شایسته است در مورد آنها، توضیحاتی ارائه کرد و گرنه مخاطب مجبور می شود برای فهم صحیح منظور نگارنده، زمانی را صرف جست و جو در اینترنت نماید که قطعاً مطلوب ما نیست.

به عنوان مثال، در بحث زائر و زیارت، بارها موضوع «ایام پیک» مطرح می شود و اگر قرار باشد در هر مقاله، مجبور به توضیح آن شویم، بدیهی است حجم یادداشت ها و مقالات فرهیخت افزایش می یابد و این هم مطلوب ما نیست.

بنابراین، بهترین کار آن است که این محتواهای پرمصرف و مکرر را یک برای همیشه در مستندی جداگانه شرح و توضیح داد و با درج لینک آن در صفحات مورد نیاز، کاربر را راهنمایی کرد تا در صورت نیاز، بر روی آن کلیک نموده و توضیحات بیشتر را آنجا مطالعه کند.

و اما موضوع این پیوست فرهیخت

این پیوست را به بهانه ی مقاله ی محوری «دیپلماسی زیارت» در تارنمای فرهیخت نگاشته ایم. 

در این مقاله، به اهمیت زائدالوصف مبحث مدیریت واحد هماهنگ در کانون مدیریتی زائر و زیارت یعنی آستان قدس رضوی و به تعبیر مشهدی ها، «آستانه»، اشاراتی مختصر اما مفید داشته ایم و اکنون شایسته دیدیم کمی مشروح تر به این بحث بپردازیم.

هم چنان که بارها گفته آمد، وجود مراکز تصمیم گیری متعدد و نبود یک مدیریت واحد هماهنگ در اتمسفر «زیارت» در شهر و استان حتی در درون سازمان بزرگ و مقدس «آستان قدس رضوی»، همچنان سوهان ذهن و روح دغدغه داران تعالی، معرفت افزایی و عمق بخشی به مقوله ی زیارت شده که به ناچار ناگزیریم کمی مطول به آن بپردازیم و با این سئوال کمی صریح و بی پرده آغاز کنیم که:

مگر می توان اولویت ها، اوّلیت ها، اهمیت ها و ارحجت های یک بحث چند وجهی و یک رویکرد چند جانبه مانند «بین الملل» و «زائران غیر ایرانی» را با صدها راز و رمز و پیچیدگی خاص خود به صورت جغرافیایی تقسیم کرد؟! 

گویا علی رغم گذشت هشت سال از ارتحال تولیت فقید و اسبق (رحمه الله علیه) و تغییر دو تولیت و دو مدیریت، همچنان متأسفانه سایه ی این تفکرات کهن و میراث غلط تقسیم بندی همه چیز حتی انسان ها به جغرافیای داخل و خارج از حرم مطهر، بر سر تصمیمات مدیران کنونی نیز سایه افکنده و قرار نیست به این زودی ها اسباب کشی کند و به موزه ی تاریخ بپیوندد!

به عنوان مثال در بحث بیمه ی زائر، قبلاً تصور غالب این بود که زائر به محض ورود به داخل فضای صحن ها، زائر شمرده شده و مشمول بیمه ی زائر می شود، اما همین زائر هنگامی که خارج از فضای جغرافیایی حرم مطهر می رود، اگر خدای نکرده دچار حادثه ای شود، چون گردشگر به شمار می رود، دیگر آستان قدس تعهدی در این خصوص ندارد! 

و همچنین است نقص و مشکلی در معابر مثلاً چاله ای اگر این طرف دیوارهای حرم مطهر باشد، رفع عیب و پرکردنش با بخش عمرانی آستان قدس است، اما اگر همین نقص و عیب و چاله با فاصله ی چند متر آن طرف دیوارها و در نزدیکترین کوچه به حرم مطهر باشد، مسئولیتش با شهرداری است! (این مستند را ببینید...)

بگذریم از بحث میراث گذشته و سر بسته بگوییم برخی دیگر از مصادیق و مثال ها از تصمیمات اشتباه و سخیف و عجیب قدیمی را با این نیت خیر که مدیران کنونی، زیاد بر حفظ و تداوم آداب مدیریتی غلط و متأسفانه طولانی مدت گذشته اصرار نورزند و گمان نکنند که وحی مُنزل است؛

اقدامات غیر متعارف، زننده و بغضاً آبرو برنده ای چون سوراخ کردن یا مهر زدن به صفحه آخر گذرنامه ی زوار غیر ایرانی در قبال تحویل یک عدد ژتون غذای متبرک حضرت (تا هر زائر غیر ایرانی نتواند بیشتر از یک بار در سال، به غذاخوری حضرت مشرف شود!) که آن قدر گفتیم، تا الحمدلله بساطش جمع شد. 

یا گرو گرفتن گذرنامه ی بانوان زائر غیر ایرانی در ازای اعطای یک چادر آبی و مهمور به آرم آستان قدس آن هم به صورت امانی که متأسفانه هنوز که هنوزه پس از گذشت ۴۴ سال از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، همچنان این رویه ی غلط پا برجاست و تابلوی آبروبر آن در چهار طرف درب های ورودی حرم به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی نصب است! باور نمی کنید، این «یادداشت فرهیخت» را بخوانید. 

بنابراین، بپذیریم که اساساً در دوران چهل ساله ی دوم انقلاب، دیگر مدیریت های جزیره ای و پراکنده و بعضاً ناهماهنگ با یکدیگر، شایسته ی هیچ حوزه ای از جمله ساحت خطیر «زائر و زیارت» و به قول مصطلح، گردشگری دینی نیست!