یادداشت فرهیخت: عبدالرضا زرگری | به نام خدا، به فضل الهی و با عنایات رضوی، پانزده سال آزگار است که شبانه روز و یک نفس، در پی آنیم تا در چلچراغ زیارت، بر پرتو نور چراغ «زوار غیر ایرانی» بارگاه منور حضرت امام رضا(ع) در حد وسع و توان خود بیفزاییم تا دیپلماسی زیارت، دیپلماسی اول خطه ی ولایت عشق باشد.

اما غافل از آن که به قول عوام: زکّی! ... برعکس ما و تمامی دغدغه داران تعالی شهر امام مهربانی ها، دولتمردان ما روز به روز در پی آن هستند که با مدیریت مشعشع خود، کلاً و از اساس، این چلچراغ را خاموش و یا کم فروغ کنند... یُرِیدُونَ لِیُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ... باور نمی کنید؟ آفتاب آمد دلیل آفتاب...

البته ماه هاست که گمانه زنی ها و زمزمه هایی را در باره حذف یا کمرنگ شدن مقوله ی بسیار مهم و خطیر «زائر و زیارت» و به تعبیر دیگر «گردشگری دینی» در سند بالادستی برنامه ی هفتم توسعه ی کشور شنیده بودیم، اما باورمان نمی شد! مگر می شود؟ مگر داریم؟

حتی بسیاری از همکاران فرهیخت و پژوهشگران و خادمان رویکرد بین المللی آرمان شهر رضوی در برخی کشورها، روی خط ارتباطی مشهد می آمدند و از این خبرهای جسته گریخته ای که در رسانه ها منتشر شده بود، اظهار نگرانی می کردند و می پرسیدند: در ایران و مشهد چه خبر است؟ واقعاً این خبرها راست است؟!

حتی یکی به شوخی می گفت: این حکایت همکاری ما، شبیه داستان کودک یتیمی نشود که پول خرید یک جفت کفش را نداشت و پابرهنه در خیابان می دوید، اما به ناگهان در پیاده رو با کودکی روبرو شد که اصلاً پا نداشت! خلاصه، منظورش آن بود که فلانی، ما چرا دنبال کفشیم، در حالی که اصلأ پا نداریم؟ کنایه به این که اساساً زیارتی به رسمیت شناخته خواهد شد که ما دنبال کثرت زوار غیرایرانی و رونق دیپلماسی اش هستیم؟!

جالب تر آن که در این سند برنامه، ماده و بندی در خصوص توسعه ی «گردشگری ساحلی» آمده، اما در مورد «گردشگری مذهبی» و زیارت، خیر!... هرگز! ... به لسانی دیگر، گویا گردشگری ساحل و دریا، اهمیتش از زیارت و زائر و گردشگری مذهبی و دینی برای دولت سیزدهم بیشتر است! یا للعحب...

القصه، با خود عهد کرده بودیم ... نه، حتی حرفش را هم به زبان نمی آوریم! مگر می شود هشتمین رئیس جمهور ایران از هشتمین امام شیعیان یادش برود؟ آن هم رئیس جمهوری مشهدی، روحانی و سادات و خادم در دولت فخیمه ای که پیشتر به مدت سه سال، خود «تولیت آستان قدس رضوی» بوده و از تالار آئینه به پاستور عزیمت کرده و با پوست و گوشت و استخوان، تمامی ظرفیت ها، مطالبات و کم و کاستی ها را لمس کرده است؟!

خیر! قطعاً چنین نخواهد شد. و این گونه خود را دلداری می دادیم: حتی اگر رئیس دولت، این سه سالی که مدافع و حامی اول زائر و زیارت و اعتاب مقدسه در جهان اسلام بوده، را از یاد ببرد، قطعاً ۴۴ سال خدمت خود در این بارگاه را با لباس خادمی امام رضا(ع) از یاد نخواهد برد! 

و ایضأ باور کردنی نیست خادمُ الحرم الرضوی - که هم از سلسله ی جلیله ی سادات است و هم مُلبّس به کسوت روحانیت و هم اتفاقاً احیاگر و ارتقا دهنده ی شورای ملی زیارت است - به طور کلی و از اساس، سند بالادستی و بسیار مهم «برنامه ی هفتم توسعه ی کشور» را بدون حتی یک کلمه از زائر و زیارت، تقدیم بهارستان کند؟!

ما هکذا الظن بک... اصلاً و ابداً و بلکه با خود می گفتیم: ان شاءالله ایشان چنان گلی به سر زیارت و زائران و مجاوران مشهدالرضا خواهد زد که دعای می کنیم تمام رئیس جمهورهای بعدی، همه ابتدا مدتی در کسوت تولیت آستان قدس رضوی خدمت کنند و کلی مصاحبه درباره ی ضرورت خدمتگزاری به زائران بارگاه رضوی و پس از عبور از تالار آئینه، به پاستور قدم بگذارند، و دیگر این که شکم خود را حسابی صابون زده بودیم که از این پس، هیچ مشهدی برای تأمین هزینه های چهل و پنج قلم خدمت به زوار ایرانی و غیر ایرانی، دست در جیبش نخواهد کرد و تمام هزینه ها، توسط خود دولت معظم پرداخت خواهد شد، اما زهی خیال باطل... چه فکر می کردیم و چه شد؟!

و کلام آخر، کاش در این جهاد تبیین رسانه ای، تک صدایی نبود و فقط از رسانه های خراسان و قدس و ایسنا و پژوهشگاه زیارت دانشگاه فردوسی مشهد صدایی نمی شنیدیم، بلکه همه ی خبرگزاری ها و سایت های خبری و تحلیلی بومی و شهری و استانی و کشوری و ... بویژه صدا و سیمای دولتی استانی و شهرآرا و از همه مهمتر، خبرگزاری رضوی - که از اساس، فلسفه ی وجودیش، پیگیری مطالبات به حق زوار داخلی و غیرایرانی و فعالان و کنشگران حوزه ی زیارت است - به یاری و کمک می آمدند!

و صدالبته ایضاً شنیدن یک صدایی، یک ندایی، یک چیزی از آستان قدس رضوی خاصه از معاون زیارت استانداری - که مرحمت فرموده، اخیراً آمار زوار غیرایرانی را به عدد باورنکردنی و معجزه آسای هشت میلیون!! نفر داغ کردند - و از رئیس و اعضای شورای اسلامی شهر، معاون گردشگری شهرداری، فضلای حوزه های علمیه، خطبا و ائمه ی جمعه و جماعات، اساتید دانشگاه و دانشجویان مطالبه گر، اداره کل گردشگری استان، اتحادیه ی هتلداران استان و انجمن شرکت های هواپیمایی و...، همه و همه، مورد تمنا و آرزوست!

حتی از نمایندگان مان در مجلس شورای اسلامی، بویژه جواد نکته سنج و افشاگر - که به خاطر یک ورق پاره ی برجام ناقابل، خیلی ظریف یقه ی اون آقا جواد دیگر را جانانه گرفته بود و دلاورانه فریاد می زد - توقع داشتیم حتی در حد یک سرفه ی ناقابل از تریبون مجلس، خاطر ناشاد ما مشهدی ها را شاد فرمایند که شاد نکرد.

کاش همگی دست از این خوش بینی و خوش خیالی و انفعال و ملاحظه کاری ها و اینرسی و سکون انسانی بر می داشتیم و طی سه ماه گذشته، هشتک #نه_به_حذف_زیارت_هشتمین_امام را در بستر رسانه خطاب به هشتمین رئیس جمهور داغ می کردیم تا این صدای رسا، لااقل به گوش داوود منظور، سرآشپز این آش بی مزه در سازمان برنامه و بودجه کشور می رسید. 

و در پایان، ضمن تشکر پیشاپیش و ویژه از قدس آنلاین به خاطر تنها ویدئویی که در این زمینه در کل فضای اینترنت منتشر نموده، منصفانه یادآور می شویم رصد موضوع زیارت و گردشگری مذهبی در شش برنامه‌ توسعه ی کشور نشان می‌ دهد که این مقوله، اساساً جایگاهی در ذهن برنامه‌ریزان کشور نداشته و در واقع، میراث شوم و بی برکتی است یادگار مانده از  رویه ی ناصواب گذشتگان که حاصل آن شده برنامه ی هفتمی که بدون دغدغه زیارت به پیشگاه خانه ی ملت تقدیم شده است!

امید که خانه ی ملت، این امید برباد رفته را دوباره به ملت ۴۴ سال امیدوار برگرداند و رئیس مجلس مان آن نکند که رئیس جمهورمان کرد، و الا مجبور می شویم چندی بعد، همین دعا و مویه را به سرزنان، این گونه اصلاح کنیم که: خدایا، دیگر هیچ مشهدی را، نه رئیس جمهور و نه رئیس مجلس مگردان!

... به قول حافظ علیه الرحمه: من از بیگانگان هرگز ننالم... که با من هرچه کرد، آن آشنا کرد...

یَا إِبْرَاهِیمُ أَعْرِضْ عَنْ هَذَا إِنَّهُ قَدْ جَاءَ أَمْرُ رَبِّکَ وَإِنَّهُمْ آتِیهِمْ عَذَابٌ غَیْرُ مَرْدُودٍ ... صدق الله العلی العظیم 

خبر تکمیلی برگرفته از روزنامه خراسان: حذف زیارت از برنامه هفتم!

مسعود حمیدی/  روز گذشته دولت لایحه قانون پنج‌ساله هفتم توسعه کشور را تقدیم مجلس کرد تا با طی مراحل تصویب قانونی، برنامه کلان کشور برای پنج سال آینده مشخص شود. طبعاً قوانین بودجه نیز باید متأثر از همین برنامه تدوین شود، بنابراین این برنامه برای برنامه‌ریزی پنچ سال آینده کشور ارجحیت قانونی دارد. به همین دلیل تمام مواد مصوب این قانون اهمیت بسزایی دارد. آن چه در این لایحه قابل‌توجه و کامل است، حذف مواد مربوط به حوزه زیارت است. 

به رغم تاکیدهای رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهور مبنی بر زیارت آسان و خدمت‌رسانی به زائران امام رضا(ع) و دیگر بقاع متبرکه کشور، گویی دولت در برنامه هفتم توسعه هیچ برنامه‌ای برای خدمت‌رسانی به زائران ندارد. سال‌هاست که خیل عظیم ورود زائر به مشهد الرضا (بیش از چهل میلیون نفر) باعث شده بخش عمده‌ای از منابع و زیرساخت‌ها و سرانه مردم استان و به خصوص مجاوران حرم مطهر امام هشتم(ع) صرف خدمت‌رسانی به عاشقان و زائران آن حضرت شود و رئیس‌جمهور دولت سیزدهم بارها به صراحت بر توجه به حوزه زیارت و ایجاد خدمات برای زیارت استان تأکید کرده و احیا و ارتقای شورای ملی زیارت نیز از نشانه‌های آن بوده است. 

هرچند در قانون بودجه توجه چندانی به این مسئله نشده بود، اما این که در برنامه بلندمدت و پنج ساله کشور که راهبرد کلان کشور را مشخص می‌کند، هیچ اشاره‌ای به مسئله زیارت نشود یا مواد آن برخلاف قوانین پنج‌ساله ششم و پنجم حذف شود، قابل تامل است. 

زیارت در برنامه ششم: این در حالی‌ است که در برنامه ششم توسعه به صراحت دولت مکلف به توجه به امر زیارت و تقویت این حوزه شده، به طوری که در ماده نود و هفت قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه کشور آمده است: 

دولت مکلف است به‌منظور تعمیق ارزش‌ها، باورها و فرهنگ مبتنی بر هویت اسلامی و ترویج سیره و سنت اهل‌بیت(ع) و استفاده بهینه از ظرفیت معنوی اماکن زیارتی در شهرهای مقدس مشهد، قم و شیراز و برگزاری و تمهید امکانات لازم مراسم سالانه پیاده‌روی اربعین، برای انجام امور زیر تا پایان اجرای قانون برنامه اقدام کند: 

الف ـ شناسایی دقیق نیازها و مشکلات زائران، برنامه‌ریزی و تدوین سازوکارهای لازم برای سامان دهی امور زائران و تأمین زیرساخت‌های لازم از طریق حمایت از شهرداری‌ها و بخش‌های غیردولتی ب ـ توسعه امکانات، فعالیت‌های فرهنگی و خدمات زیارتی در قطب های زیارتی و گردشگری مذهبی و فراهم کردن زمینه زیارت و اجرای طرح‌های (پروژه‌های) زیربنایی موردنیاز در قالب بودجه‌های سنواتی برنامه پنجم و زیارت.

علاوه بر این در ماده دوازده قانون برنامه پنجم توسعه کشور آمده است؛ 

دولت به‌منظور تعمیق ارزش‌ها، باورها و فرهنگ مبتنی بر هویت اسلامی و ترویج سیره و سنت اهل‌بیت(ع) و استفاده بهینه از ظرفیت معنوی اماکن زیارتی به‌ویژه در شهرهای مقدس مشهد، قم و شیراز برای انجام امور زیر تا پایان برنامه اقدام می‌کند: 

الف ـ شناسایی دقیق نیازها و مشکلات زائران، برنامه‌ریزی و تدوین سازوکارهای لازم برای سامان دهی امور زائران و تأمین زیرساخت‌های لازم از طریق حمایت از شهرداری‌ها و بخش‌های غیردولتی ب ـ توسعه امکانات، فعالیت‌های فرهنگی و خدمات زیارتی در قطب‌های زیارتی و گردشگری مذهبی و فراهم کردن زمینه زیارت مطلوب و اجرای پروژه‌های زیربنایی موردنیاز در قالب بودجه‌های سنواتی. 

بنابراین انتظار می‌رود حال که برنامه هفتم توسعه با تأخیر یک‌ساله تقدیم مجلس شده، دولت علاوه بر توجه ویژه به امر زیارت که رئیس‌جمهور بارها به آن اشاره کرده، باید مواد قانونی این حوزه را احیا کند و برنامه مدونی برای احیای زیارت و عملیاتی کردن شعار «زیارت آسان» داشته باشد نه این که کل مواد حوزه زیارت را حذف کند.

خبر تکمیلی دوم: در نشست «زیارت در افق برنامه هفتم توسعه» طرح شد: بی توجهی به مسأله زیارت در پیش‌نویس برنامه هفتم توسعه    

نشست «چشم‌اندازهای فرهنگی و اجتماعی زیارت» از مجموعه نشست‌های «زیارت در افق برنامه هفتم»، شنبه ۱۳ خرداد ۱۴۰۲ در پژوهشکده زیارت دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.

بنا به اعلام روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در این نشست، میثم مهدیار (معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) و محمدرضا قائمی‌نیک (استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی) در خصوص چشم‌اندازهای فرهنگی و اجتماعی زیارت به طرح بحث پرداختند.

مسئله زیارت مهم‌ترین  کانون تولید فرهنگی در ایران

مهدیار در این نشست در تبیین جایگاه مقوله زیارت در حوزه علوم اجتماعی و برنامه‌های توسعه گفت: مسئله زیارت همواره مهم‌ترین کانون تولید فرهنگی ایران بوده است؛ ورود و هجرت امام رضا (ع) به ایران موجب تغییرات تاریخی و تمدنی بسیار و مبدأ شکل‌گیری دولت شیعی در سده‌های بعد در ایران بوده و مضجع امام رضا (ع) در مشهد، خواهر بزرگوار ایشان در قم و برادر ایشان در شیراز، هنوز هم از مهم‌ترین کانون‌های تولید فرهنگی در ایران و توسعه فرهنگ شیعی در ایران هستند و  فرهنگ عمومی مردم ایران در ۱۳ سده اخیر تحت تأثیر حضور این بزرگواران و فرزندان اهل بیت در ایران بوده است. 

با این همه کل ادبیاتی که در حوزه علوم اجتماعی ایران در این باره تولید شده نزدیک به صفر است و البته این شکاف عمیق میان علوم اجتماعی و واقعیات فرهنگی ایران نشان‌دهنده نابسنده بودن علوم اجتماعی ترجمه‌ای در ایران است. همین شکاف در برنامه‌های توسعه نیز بازتاب داشته است و برنامه‌های توسعه به یکی از مهمترین منابع تولید فرهنگی در ایران بی توجه بوده و از همین خسارات بسیاری را به بار آورده است که نشانه‌های آن را در طرح‌های توسعه حرم‌های مطهر و بافت‌های سنتی اطراف حرم‌ها می‌بینیم.

تعریف نشدن نسبت توسعه با امر زیارت

معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در ادامه افزود: به دلیل همین شکاف میان علوم اجتماعی و مساله زیارت، نسبت توسعه در ایران با امر زیارت تعریف نشده و توسعه شهرهای زیارتی از همان الگویی تبعیت کرده که توسعه سایر شهرها؛ که همان الگوی توسعه سرمایه سالارانه، رانتی و تمرکزگرا، غیر بومی، برون زا و ناپایدار بوده و آسیب های فرهنگی و اجتماعی بسیاری بخصوص در اطراف حرم‌ها ایجاد کرده است. از این رو نظام مسائلی که زیارت در این نوع توسعه دچار آن شده را می‌توان در چند بخش دسته بندی کرد.

یک مسئله مهم نسبت «حرم» با «شهر» است که باید به آن پرداخته شود. سیاستگذاری‌های فضاهای زیارتی ملی مانند آستان مقدس امام رضا و شاهچراغ گرفتار رویکردهای منفعت‌طلبانه شخصی و گروهی شده است. سربرآوردن مال‌ها وپاساژها در اطراف حرم‌ها که از جهت منطق فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی کمترین تناسب را فضای درونی حرم دارد از مهمترین این مسائل است. یکی از دلایل این نوع توسعه‌ نادیده گرفتن مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی ایران بزرگ و خراسان بزرگ بوده است.

ضرورت نگاه  فراملی به مسئله زیارت

میثم مهدیار در ادامه با ذکر پتانسیل‌های موجود در این فضا ادامه داد:  مسئله زیارت در ایران هم یک مسئله صرفاً ملی نیست. بلکه حرم امام رضا (ع) یک پایگاه منطقه‌ای است. اینجا خراسان فرهنگی هم هست. بخش مهمی از بزرگان حوزه فلسفه، دین ادبیات و هنر در این منطقه حضور داشته‌اند و هنوز این پیوستگی‌ها وجود دارد. به دلیل فقر این نگاه، نگاهی که به توسعه بافت پیرامون حرم امام رضا (ع) وجود داشته، یک نگاه محدود درون شهری بوده است. از همین رو منافع سرمایه داران نوکیسه و خرده پا متصل به نهادهای توسعه‌ای شهری توانسته‌اند این فضای مهمی که ظرفیت‌های ملی و منطقه‌ای و فراملی بسیاری در خود دارد را با ساخت چند پاساژ و هتل از آن خود کنند. در حالیکه سالانه چند ده میلیون زائر از اقصا نقاط ایران و منطقه و جهان در این فضا  رفت و آمد می کنند و انتظار بهره‌وری بسیار بیشتر و فراتر و گسترده‌تری از این فضا وجود دارد و تقلیل ذینفعان آن به چند مغازه دار و سرمایه‌دار خرده پا یک ظلم تاریخی است. 

درصورتی‌که اگر نکاه فراملی به بافت پیرامون حرم امام رضا (ع) وجود می‌داشت، طراحی این فضا به کل متفاوت بود و به جای این پاساژها که اتفاقا رونقی هم ندارند می‌شد از ضرب مزیت‌ها و پتانسیل‌های این فضا در تکنولوژی‌ها و صنایع خلاقه جدید برای ایجاد رویدادها و عرضه محصولات و تجربه فرهنگی بهره برد که اتفاقا بهره اقتصادی شایان توجهی نیز حاصل می‌شد.

مسئله دوم، مسیرهای زیارتی است. مراسم اربعین حسینی در عراق و حضور ایرانی‌ها در این مراسم تأثیر بسیاری در مسائل زیارت در ایران داشته است. آیین ‌های پیاده روی و ضیافت‌های چند ده کیلومتری در سوگواری‌های مذهبی و اعیاد اسلامی و شیعی به تاسی از اربعین حسینی در ایران توسعه پیدا کرده و فرهنگ مهمان‌نوازی اربعینی به ایران نیز منتقل شده است. رویداد‌ سازی‌ ها و ایجاد و توسعه مسیرهای فرهنگی اینک یکی از مهمترین راهبردهای مدیریت فرهنگی در جهان به شمار می رود که شهرهای مقصد زیارتی در ایران همچون مشهد و قم و شیراز و دیگر امام زادگان که در جای جای ایران پراکنده شده اند یک ظرفیت مهم در این زمینه است.

حرکت غرب از  فیزیک توسعه به مسائل الاهیاتی توسعه

محمدرضا قائمی‌نیک عضو هیات علمی دانشگاه رضوی و همکار علمی پژوهشکده زیارت نیز در این نشست به بررسی نسبت میان توسعه و زیارت پرداخت. دکتر قائمی نیک اظهار داشت: پرسش از توسعه از مهم‌ترین پرسش‌ها برای ایرانیان بوده است. در جهان غرب، توسعه از فیزیک توسعه به سمت مسائل الاهیاتی توسعه رفته است. یعنی بعد از چالش‌های زیادی که توسعه برای جهان غرب رقم زده است، بحث از شکل‌گیری ادبیات جدیدی است که سنجه‌های آن سنجه های کمی نیست. اخیرا بحث‌های توسعه‌ی مبتنی بر گسترش کلیساها و جنبه‌های معنوی زندگی مطرح شده است. این ادبیات در جهان غرب در حال شکل‌گیری است. به‌خاطر چالش‌هایی که در حوزه عدالت و معنای زندگی در غرب به‌وجود آمده است. اما در کشور ما، شاخص‌های کمی توسعه غلبه دارد و هدف از توسعه عمدتاً درآمدزایی است.

زیارت، مزیت نسبی  اصلی مشهد است

قائمی‌نیک در ادامه افزود: همانطور که دکتر مهدیار نیز اشاره کردند که مرور تاریخ و تمدن ایرانی اشعار به این مساله دارد که زیارت اساساً مغز اصلی توسعه ماست. به‌نظر می‌رسد تغییر مسیر توسعه به سمت الگوهایی که سازگاری با بوم ما دارد، باید با فوریت انجام شود. اگر چه این مسئله قابل توجه است که با وجود بی‌توجهی‌ها و این حجم از تخریب هویت زیارتی، باز هم زیارت بیشترین حجم سفر را در ایران تشکیل می‌دهد. آسیب‌های ذکر شده ناشی از این است که ما سفر زیارتی را نوعی از سفر گردشگری می‌دانیم. این به‌خاطر نگاه غلط به زیارت و توسعه است. لذا به فضای فرهنگی در حرم بی‌توجهی می‌شود. خاطره فرهنگی زیارت مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد و توجه نمی‌شود که اگر مشهد مزیت زیارت را از دست بدهد، هیچ جذابیتی نخواهد داشت. چون نه جاذبه پایتخت سیاسی را دارد؛ نه جاذبه‌های طبیعی شمال کشور را. لذا باید چارچوب برنامه‌ریزی در حوزه زیارت اصلاح شود.

مساله زیارت از  پیش نویس برنامه هفتم توسعه حذف شده است

مهدیار در ادامه این نشست درباره جایگاه زیارت در برنامه هفتم توسعه گفت: زیارت در ایران باید افق فراملی داشته باشد چرا که زائران فراملی دارد و همانطور که اشاره کردم در سطح ملی و فراملی می‌توان آن را از مهمترین کانون‌های توسعه فرهنگی برای خراسان فرهنگی، ایران فرهنگی، هلال شیعی و جهان اسلام در نظر گرفت. باید از توسعه بی‌ضابطه و بی ربط حرم‌ها و بافت پیرامون حرم‌ها جلوگیری کرد و شاخص‌هایی برای توسعه پیرامون حرم‌ها تدوین شود. متاسفانه در پیشنویس برنامه هفتم یک حکم درباره زیارت بخصوص مساله اربعین  توسط شورای فرهنگ عمومی پیشنهاد شده بود که متاسفانه در سازمان برنامه حذف شد و در هیات دولت هم آن حکم برنگشت. آن هم در دولتی که رئیس آن خود مدتی تولیت آستان قدس را بر عهده داشته و با مسائل توسعه‌ای زیارت درگیر بوده است. جالبتر اینکه در برنامه ششم توسعه حکمی درباره زیارت داشتیم ولی در پیشنویس برنامه هفتم نداریم مگر اینکه مجلس تدبیری در این زمینه کند.

حل مشکلات فرهنگی  کشور در گروه توجه نهاد زیارت به امر آموزش

مهدیار در انتهای این نشست راجع به نسبت امر آموزش و تربیت رسمی در کشور با مساله زیارت نیز اظهار داشت:  نکته بعد، ضرورت توجه به مساله منابع انسانی در توسعه است. توسعه را سوژه‌های آن پیش می‌برند و این نحو از توسعه نسبت وثیقی با محتوای آموزش رسمی پیش از دانشگاه و دانشگاهی در ایران دارد. البته تغییر این ساختارهای آموزشی در کوتاه مدت محال است و باید به مدارس و دانشگاه‌های موازی ترمیمی فکر کرد و اعتاب مقدسه که حجم زیادی از نذورات و موقوفات را در اختیار دارند می‌طلبد در این مساله یعنی تربیت نیروی انسانی توسعه سرمایه‌گذاری کنند. 

البته مثلا آستان قدس مدارسی دایر کرده است اما هم حجم آن کم است و هم برنامه آموزشی رسمی آن‌ خیلی تفاوتی با محتوای متعارف فعلی ندارد و بیشتر با برنامه‌های فوق برنامه سطحی درگیر هستند . اگر معدل محتوای آموزشی و تربیتی کشور ذیل ایده‌های کمی گرای توسعه تداوم یابد وضعیت آسیب زای  فعلی بازتولید می‌شود. از همین رو باید به فکر تربیت سوژه‌های انتقادی نسبت به وضعیت فعلی و راهبر توسعه مبتنی بر تاریخ و سنت و ظرفیت‌های فرهنگی ایرانی اسلامی باشیم. 

در تربیت غیر رسمی هم باید توجه کنیم که مثلا سالانه صدها هزار نوجوان به حرم امام رضا(ع) مشرف می شوند ولی من در حرم مشاهده می‌کنم که اغلب این کودکان و نوجوانان مشغول بازی با گوشی موبایل هستند در حالیکه فضای حرم و فرصتی که در اختیار دارد می‌تواند تاثیر به سزایی در تغییر نگرش نوجوانان به هویت خود و جامعه و تاریخ‌شان داشته باشد. 

مثلا حضور در فضای حرم فرصت مناسبی است  که بچه ها با درخشش‌های هنر کاشیکاری، معماری و خوشنویسی دوره تمدن اسلامی و پس از آن آشنا شوند و با آن انس پیدا کنند ولی اغلب سرشان در گوشی است. البته آستان قدس حرکت‌های محدودی را مثل مهدکودک و رواق کتاب و ... شروع کرده است، اما اول اینکه بسیار محدود و پیش پا افتاده است و خیلی خلاقانه نیست و کودکان و نوجوانان را خیلی تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. 

الان بخصوص ادبیات تم پارک‌ها رشد بسیاری داشته است که تربیت را با تفریح و سرگرمی گره زده است و اعتاب مقدسه می‌توانند برای انتقال مفاهیم تاریخی و تمدنی از این تکنولوژی های جدید استفاده کنند. | ۱۶ خرداد ۱۴۰۲

آخرین به روزرسانی: ۳۱ خرداد ۱۴۰۲

>>> مشاهده ی ویدئو کلیپ قدس آنلاین در باره ی حذف زیارت از برنامه هفتم توسعه