به راحتی نمی توان تعریف دقیقی را برای گردشگری مذهبی ارائه داد و اصطلاحات مترادفی نیز برای این نوع گردشگری همچون گردشگری "عقیده"، "معنوی" و یا "زیارت" استفاده می گردد. بسیاری از اماکن، بناها و مقاصد مذهبی حتی آن دسته از گردشگران که وابستگی های مذهبی ندارند، را نیز جذب و اینگونه چالش ها را در تعاریف گردشگری مذهبی ایجاد می کند. اما تعاریف کلی و مشخصی ... ... وجود دارد که قصد داریم آن ها را بررسی کنیم:گردشگری مذهبی چیست؟این نوع از گردشگری یکی از رایج ترین اشکال گردشگری در سراسر جهان است که سابقه آن به قرون و اعصار گذشته مرتبط می گردد و بطور کلی شامل سفرها و بازدیدهایی می شود که اصلی ترین هدف از انها تجربه ای مذهبی است. جاذبه های مذهبی، زیارتگاه ها و اماکن مقدس هر ساله تعداد زیادی از گردشگران را به سوی خود در سرتاسر جهان جذب می کنند.مردم با توجه به مذهبی که دارند به مکانهای مختلف جهت مقاصد زیارتی سفر می کنند. مسیحی ها به واتیکان می روند مسلمانان به مکه و یهودیان به اورشلیم سفر می کنند. سفرهای زیارتی در بین مسلمانان از اهمیت بیشتری نسبت به سایر مذاهب برخوردار است. در این مورد سفر به مکه معظمه از دلایل قوی این ادعا است. همه ساله میلیون ها مسلمان از کشورهای مختلف دنیا جهت زیارت خانه خدا به مکه سفر می کنند.اما به صورت کلی ارائه یک مجموعه ویژگی برای این نوع گردشگری کار بسیار دشواری می باشد زیرا گردشگر می تواند از هر سن، جنسیت یا ملیتی باشد.بحث مهمی که در تعاریف گردشگری مذهبی وجود دارد تفاوت بین زائر و گردشگر مذهبی است! زائر به فردی گفته می شود که صرفا برای انجام امور دینی و زیارت سفر کرده باشد اما گردشگر مذهبی به فردی گفته می شود که علاوه بر زیارت از امکانات گردشگری شهر استفاده کرده، خرید کرده و به صورت کلی مانند یک گردشگر عمل کند.برای مثال شهر مشهد در گذشته میزبان زائرین زیادی از سرتاسر ایران و جهان بود اما اکنون با گسترش امکانات تفریحی و زیر ساخت های گردشگری زائرین که صرفا برای زیارت به مشهد می رفتند را تبدیل به مقصد گردشگران مذهبی کرده است.طبقه بندی جاذبه های گردشگری مذهبیبهترین طبقه بندی که برای جاذبه های گردشگری مذهبی وجود دارد به شرح زیر است: ۱- اماکن زیارتی : مکان هایی که هدف سفر های مذهبی هستند و در محل معمول زندگی مسافر قرار ندارند. ۲- جاذبه های مذهبی : ساختار ها یا اماکنی با ارزش مذهبی که اهمیت تاریخی یا هنری داردند. ۳-  جشنواره و مراسم های مذهبی : در ادیان مختلف جشن ها یا مراسم خاص دینی در مکان های خاصی وجود دارد که سفر برای بازدید و یا شرکت در این مراسم گردشگری مذهبی محسوب می شود.انگیزه های اصلی از گردشگری مذهبیموارد زیر را می توان از انگیزه های اصلی زیارت و گردشگری مذهبی نام برد:۱- ادای تکلیف دینی  ۲- ابراز شیفتگی به یک سایت اعجاز آمیز یا رویداد مهم ۳- آمرزش گناهان ۴- عبادت و طلب شفای بیماری ۵- شرکت در تجمعی عبادی با حضور یک رهبر دینی ۶- مشاهده یک مراسم یا آیین دینی ۷- شرکت در مراسم مذهبی خانوادگی ۸- رفتن به مکانی که انتظار می رود واقعه ای اعجازآمیز در آن جا به وقوع بپیوندد. ۹- آشنایی با ادیان، نحوه برگذاری مراسم و ویژگی های رفتاری دینی آن هاتفاوت گردشگری معنوی و مذهبیشاید از نظر شما تفاوتی میان گردشگری معنوی و مذهبی وجود نداشته باشد زیرا از حیث فعالیت، ارتباط نزدیکی باهم دارند ولی انگیزه این نوع گردشگران می تواند با هم بسیار متفاوت باشد. تمرکز گردشگری مذهبی بر بازدید از سایت ها، بنا های یادبود یا مقصد های مذهبی است و هدف اولیه آن تقویت یک عقیده یا اظهار همراهی با آن است. هدف گردشگری معنوی کاوش عناصری از زندگی است که در ورای خویشتن فرد قرار دارند و به تعادل جسم و ذهن و روح او کمک می کنند. این عناصر ممکن است با دین ارتباط داشته یا نداشته باشند.گردشگران مذهبی به یک دین یا گروه دینی خاص وابسته هستند اما گردشگران معنوی ممکن است رویکردی چند عقیده ای داشته باشند. گردشگران مذهبی در جستجوی روشنگری دینی هستند اما گردشگران معنوی علاقه مند به شکوفایی معنوی شخصی!این ها بخشی از تفاوت هایی است که پژوهشگران برای گردشگری معنوی و مذهبی با توجه به شباهت زیادشان، قائل هستند.محبوب ترین مقصد های مذهبی و معنوی جهان۱- بیت المقدس ۲- مکه ۳- واتیکان رم ۴- تبت، نپال و کوه اورست ۵- گائو و بنارس در پرو ۶- ماچو پیچو در پرو ۷- مصر ۸- کوه فوجی در ژاپن ۹- منطقه ناواهو در ایالات متحده ۱۰- ریودوژانیرو در برزیل ۱۱- آلاسکاشاید بعضی مقصد ها در این فهرست باعث تعجب شما شود برای نمونه آلاسکا عمدتا به علت طبیعت بکر و حال هوای معنوی اش بازدید می شود و مختص گردشگران معنوی است.منبع: کارناوال رضا قره غریبی