یادداشت فرهیخت: بدسلیقگی خبرنگار در تنظیم خبر یا مصاحبه ی ناقص مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد مبنی بر آغاز عرضه ی «دو من کارت جدید و زماندار شهرداری مشهد» با عنوان «زائر کارت» ویژه ی زوار بارگاه منور رضوی - آن هم با لحنی غیر واقع بینانه و بلکه ادبیاتی منت وار - موجب شد یکسری انتقادات و گلایه های بعضاً تند، متوجه کارکنان خدوم این سازمان شود که ما در انتهای این نوشتار، به رسم امانت، ناگزیر از بازنشر آنان هستیم، هر چند فرصت را غنیمت شمرده، همین جا به سهم خود، مساعی و خدمات سازمان فاوای شهرداری مشهد در جهت هوشمندسازی خدمات شهری را ارج می نهیم.

و اما حکایت این من کارت های جدید «زائر» چیست؟

اما واقعیت مطلب و منشأ این انتقادات چیست؟

پیشتر مدیرعامل این سازمان هم در مصاحبه ی ۱۴ تیرماه و هم ۱۹شهریور ماه ۱۴۰۱ خود با باشگاه خبرنگاران جوان که اتفاقاً برای اولین بار، خبر انتشار همین زائر کارت جدید را داد، با صداقت و صراحت، به بیان علل تولید و عرضه ی این کارت جدید از سوی شهرداری مشهد پرداخته بود.

این که «به علت افزایش یارانه ی میلیاردی شهرداری به من کارت و مضایق مالی با توجه به استقبال فوق العاده مجاوران و زائران از پرداخت با کارت به جای پرداخت نقدی، افزایش قیمت تمام شده ی من کارت ها، کمبود دستگاه های شارژ و...، شهرداری مجبور است من کارت زائر را تولید و روانه ی بازار کند» و لذا اکنون که این کارتها عرضه شده، اصلأ توقع ارائه ی مزیت های جدید و یا بحث ارزانتر بودن و اینها را نداشتیم!

از این رو، طبیعتاً منتظر بودیم خبر رسمی عرضه ی این کارت ها، با ادبیاتی قرض الحسنه ای و مشارکت طلبانه همراه باشد نه اصطلاحاً  قرض الپس نده ای و ظالمانه !!! در این مصاحبه، این که سر زوار ایرانی و غیر ایرانی رضوی با واژه ی غیر صحیح «ارزانتر» منت بگذارند و به جای گزینه ی اجبار، مزیت نداده ی قیمت را پر رنگ کنند، اصلأ کار شایسته ای نبود.

ای کاش مجاوران و زائران را محرم می دانستند و همچون آن مصاحبه ی قبلی، شفاف می گفتند شهرداری مشهد از سر مضایق مالی، مجبور به آماده سازی زائرکارت شده، نه این که بخواهد مزیت جدیدی را عرضه کند، زیرا من‌کارت فعلی که با قیمت ۱۵ هزار تومان در سطح شهر توزیع می‌شود، قیمت تمام شده ی آن برای شهرداری در تیر ماه گذشته، ۶۰ هزار تومان (بدون احتساب هزینه‌های فرآیند صدور، قالب‌ بندی، چاپ، توزیع و حقوق باجه‌داران) بوده و اکنون یعنی آبان ۱۴۰۱، چه بسا قریب به یکصد هزار تومان آب بخورد!

و این که شهرداری برای رفاه مردم و زوار، سالهاست که یارانه قابل توجهی را به من‌کارت اختصاص می‌دهد ولی اکنون حجم این یارانه خیلی خیلی افزایش یافته، چراکه طبق مصوبه ی شورای شهر کسانی که بخواهند بدون من کارت سوار اتوبوس شوند، باید سه هزار تومان نقدی بپردازند در حالی‌که با کارت، یک هزار تومان است و لذا با استقبال فوق العاده زیاد مجاوران و زائران برای خرید من کارت مواجه و به تعبیری بهتر غافلگیر شدیم و لذا دیگر نمی توانیم از پس این همه هزینه برآییم.

و از همه مهمتر، ای کاش صادق تر و صریح تر از پیش، مردم را خطاب قرار داده و می گفتند که مردم: فارغ از دولت، متولی اول زائر و زیارت در این شهر مذهبی، آستان قدس رضوی است و قطعاً باید حامی مالی اول هم باشد، اما علی رغم توان مالی معتنابه، چون کمک مالی مشخصی در این زمینه به شهرداری نمی کند، مجبوریم این یارانه را فقط به مجاوران بدهیم و لذا مصراً از زوار ایرانی و غیر ایرانی حرم مطهر رضوی استدعا داریم به کمک شهرداری شهر رضوی آمده و از سر فضل و کرامت، به جای من کارت شهروندی، زائر کارت را بخرند!

در این صورت، قدر مسلم، انبوه آن زائرانی که به وقت آغاز نم نم باران، مشتاقانه و سر از پا نشناخته و بدون درخواست و اعلام کسی، هوشمندانه به کمک خادمیاران جوان می آیند و در کسری از دقیقه، صدها قطعه فرش را از صحن های حرم مطهر جمع آوری کرده و خود خیس می شوند اما اجازه نمی دهند یک قطعه فرش نمناک شود، قطعاً این بار هم به قصد قربت و به نیت جهاد مؤمنانه، این کارت ها را مشتاقانه می خریدند، حتی اگر گرانتر از من کارت فعلی هم باشد که هست، حتی اگر سفرهایش محدود باشد و سر یک ماه هم بسوزد و دور انداخته شود!

به هر تقدیر، فارسی شده و ترجمه ی عامیانه ی این خبر چنین می شود که: «ای زائران عزیز، آگاه باشید هر دو کارت قدیم و جدید (یعنی هم این زائرکارت جدیدی که عملاً از شما ده هزار تومان می گیریم و هم من کارت ۱۵ هزار تومانی قدیمی) برای ما حدوداً یکصد هزار تومان آب می خورد، اما محض رضای خدا، لطفا من کارت قدیمی که نامحدود و قابل شارژ هست را نخرید و بجایش بیایید زائر کارت های جدید همه چی محدود را با قیمت های ۲۰ یا ۵۰ هزار تومان بخرید!!! 

درست است که ما عملاً به شما پنج هزار تومان کارت را ارزانتر می فروشیم، اما به عوض این ارزانی قطره چکانی، ما به شما لطف می کنیم و یک کارت محدود سفر، محدود زمان و بدون قابلیت شارژ و بعد از یک ماه سوخته را البته صرفاً با هدف خدمت رسانی بهتر!! و ارائه ی تسهیلات در رفت و آمد زوار!! و ارزانتر !! تقدیم می کنیم. 

ضمناً لطفاً انتقاد هم نکنید و بحث دم خروس و قسم حضرت عباس (ع) و اسراف را هم پیش نکشید و این که در این دوران وانفسای تحریم و تورم و گرانی، بعد یکماه کارت شما با دسته ی بیل، هر دو بلامصرف خواهد بود و باید دور انداخته شود! مضافاً درگوشی عرض شود سود این طرح جدید، در پول محبوس مانده در این کارتهاست که ان شاءالله می سوزد و ان شاءالله که درآمدش حلال است!»

کوتاه سخن، این بدسلیقگی در انتشار قلب گونه ی این خبر باعث شد برخی از مجاوران و زائران رضوی حتی تنی چند از زوار غیرایرانی گمان کنند که شهرداری مشهد چون از نظر مالی در مضیقه هست، می خواهد خدای ناکرده دست در جیب زوار رضوی کند و کم و کسری ها را از جیب زوار پرداخت کند، یا دست کم تمام بار سایر مشکلات و عوارض طبیعی این حوزه از جمله این که زائران من کارت ها را به عنوان سوغات با خودشان می برند، یا در نگهداری آن دقت نمی کنند و...، همه را بر دوش خود زائران بیندازند و همین عامل موجب شد تا موضع گیری کرده و این انتقادات و گلایه ها را  این گونه با ما در میان بگذارند: 

و اما نظرات واصله ی مردمی:

• این من کارت «من درآوردی» و مثلاً جدید شهرداری مشهد عملاً مصداق بارز دست کردن تو جیب زوار امام رضا(علیه السلام) اونم تو روز روشنه! اونم به بهانه خدمت رسانی! تازه منت هم سر زوار گذاشتند و میگن ارزانتر هم هست! کجا ارزانتره وقتی زمانداره و بعد یک ماه خودشو و شارژش میسوزه واقعاً خجالت آوره!!! عمراً کسی ازتون این کارتها رو بخره...
• واقعاً آدم نمیدونه باید بخنده یا گریه کنه ، حتی کارکنان عوام شهربازی های مشهد از ده سال پیش فهمیدن که کارتهاشون نباید زماندار باشه تا مشتریهاشون رو از دست ندن، برای همین کارت های سرزمین عجائب و شهربازی ها همه دائمی اند و قابل شارژ ولی متأسفانه مهندسای فاوای شهرداری مشهد هنوز نفهمیدن اینو
• بابا جمع کنین این مسخره بازیها رو... به مرغ پخته تو قابلمه هم بگی می‌خنده بهمون 😂 آقایان هنر کردن و تو سال ۲۰۲۲ کارت یک‌ماهه چاپ کردن، غیر قابل شارژ غیر قابل استرداد وجه یعنی بعد یه ماه، هم کارت می سوزه و هم پول توش و هم اونجای خریدار 😂 واقعاً دست مریزاد و خسته نباشن و خدا قوت به کارشناسان مجرب فناوری شهرداری که پاک آبروی مشهد و مشهدیا رو بردن :-( پول کم آوردید خوب بگید و اعانه از مردم جمع کنید چرا اونا رو ....(بوق) فرض می کنید؟
• واقعاً تأسف باره، من به خیلی از کشورهایی که میگن مهد گردشگری دنیا هستند سفر کردم و مشابه این کارتها رو با تنوع و مزیت های زیاد از برندهای مختلف تو شهرها و پایتخت هاشون دیدم ولی همشون تو یه چیز مشترکن اونم رقابت برای بهتر شدن، هر روز مسابقه میذارن تو افزایش مزیت ها و پوئن ها تا مخاطب بیشتری جذب کنن ولی تو مشهد برعکسه همه چی! اینجا تو نقص ها مسابقه گذاشتن اونم به اسم کارت زائر. بدترینش اینه که تاریخ انقضا داره، یعنی از زمان اولین استفاده (یا همون تراکنش) گردشگران فقط یه ماه فرصت دارند استفاده کنند و بعدش می سوزه! این واقعاً یعنی چی؟ مگه کارت هوشمند، بلیت کاغذی اتوبوسه که یکبار مصرف باشه؟! بابتش پول خرج شده نه علف خرس! اتفاقاً تو دنیا بلیت ها و ژتون های کاغذی اتوبوس و مترو و تراموا رو سالها پیش کارتیش کردند که نسوزه نه اینکه بعد یه ماه بسوزه! دوم اینکه غیرقابل شارژه در حالی که همه جای دنیا حتی اینترنتی میشه این کارتها رو شارژ کرد و سوم، اعتبار موجود در این کارت غیرقابل برگشته در حالیکه همه جای دنیا میشه مازاد اعتبار رو به حساب شخص برگردوند !!! خلاصه اینکه اومدند از خارجی ها مثلاً الگوبرداری کنند ولی هرچی به نفعشان بوده رو باقی گذاشتن و هرچی به ضررشون بوده رو حذف کردن! به نظر من اون پول سوخته حرامه خوردنش! 
• دوستان ... من یک زائر کثیرالسفرم. آقایان شهرداری مشهد، اینجا شهر امام رئوف هست که زوارش رو از همه کس بیشتر دوست داره و شما قراره خادمان زوار و مجاوران باشید نه کاسبان شهر!! حتی تو انگلیس و بلاد کفر هم اینطور نیست که شما در یک شهر و کشور اسلامی اومدید به اسم خدمت و رفاه زوار، من کارت جدید مثلاً اختراع کردید! کارت های خدمات شهری آنها متنوعه ولی مشهورترینش اویستر است که اولاً دائمیه و نه مثل شما زماندار و تازه اونم یکماهه! دوماً قابلیت شارژ مجدد نامحدود داره و سوم این که اگه گردشگران کارت شون رو رجیستر کنند، از طریق اینترنت قابل شارژ شدنه، تازه اگه کارت گم یا دزدیده هم بشه، سریعاً می تونند پولشو به حسابشون برگردونن، چهارم هر موقع دلشون بخواد می تونن وجه اعتبار رو از طریق عابربانک ها پس بگیرن حتی اگه تو کشور خودشون باشند باقی پولشون رو بهشون برمی گردونن تازه این کارتها برای سالمندان و کودکان رایگانه برای دانش آموزان و دانشجویان تخفیف های ۳۰ درصدی داره و همه اینکارها در بحث گردشگری برای این هست که ضریب ماندگاری توریستها رو افزایش بدن ، اینجوری که شما زوار رو فراری میدید بجای اینکه جذب کنید!
• سلام بر فرهیختگان، من مدیر تورهای خارجی یک شرکت گردشگری در مشهدم و واقعاً با دیدن این خبر شوکه شدم که چرا بر خلاف دنیا که روز به روز در حال پیشرفت هستند، ما در مشهد داریم پسرفت میکنیم. مطمئنا این طرح شکست میخورد چون مثلاً در مسکو قیمت یک کارت مخصوص حمل و نقل شهری پنجاه روبله که اصلأ رقم مهمی نیست ولی هر زمان کارت را تحویل بدهید همین مبلغ عیناً به شما بر گردانده می شود. این کارت نه محدودیت زمانی دارد و نه محدودیت شارژ و اینترنت هم در قطارهای متروی مسکو رایگان هست حالا من که واقعا متحیر مانده ام از این کار نابخردانه شهرداری مشهد و این که یک گردشگر و یک زائر در مشهد با چه عقلی باید همین من کارت شهروندی معمولی و رایج را که از نظر زمانی نامحدود هست و می‌تواند به دفعات زیاد شارژ کند حتی با گوشی موبایلش، آن را چطور کنار بگذارد و کارتی را بخرد که بعد یک ماه می سوزد و قابل شارژ نیست و مانده پولش هم به او مسترد نمی شود ؟ اینطوری که همش به نفع شهرداری است و به ضرر گردشگر!
• واقعا از شهرداری مشهد همچنین سوتی بدی بعید بود. من سایت خوب اندیشکده فرهیخت را سالها دنبال می کنم اتفاقاً اخیرأ همین دوستان سازمان فناوری شهرداری مشهد اعلام کردند که جایزه جهانی بردند چون مشهد شهر اول هوشمند شده در این منطقه ! همینطوری و با این فکر بچگانه تون جایزه گرفتید؟ کاش قبل از رسانه ای کردن این خبر یک سرچی در اینترنت می کردید و از همین کشورهای اطراف مثل ترکیه که در صنعت گردشگری موفقه، الگو می گرفتید نه از تورغوز آباد سفلی!!! به عنوان مثال ، شهروندان و گردشگران وقتی کارت گردشگری استانبول رو میخرند، این مزایا رو یکجا دریافت می کنند. اینترنت رایگان در سطح شهر، راهنمای شبانه ‌روزی به صورت آنلاین، سرویس رایگان از فرودگاه به محل اقامت، تفریحات رایگان، حمل و نقل رایگان یا همراه با تخفیف فوق العاده در سطح شهر ، بازدید رایگان از جاذبه‌ها و موزه هایی که برای کارت تعریف شده، این  استانبول کارت حداقل تا دو سال آینده اعتبار دارد و ده ها مزیت دیگر. التماس تفکر!