با انتخاب شهر مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2017، برنامه‌ریزی‌های مختلفی جهت جذب زائران و گردشگران خارجی شده است که در این میان با توجه به وجود بارگاه ملکوتی امام رضا(ع)، بی شک زیارت محوری ترین مقوله بشمار می رود. پس از کسب عنوان پایتخت معنوی ایران در سال 88، شهر مشهد در کمتر از سه سال دیگر باید عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام را نیز یدک بکشد، عنوانی که از سوی آیسیسکو اختصاص داده شده است. آیسیسکو «سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی کشورهای اسلامی»، نهادی وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی است که محورهای فعالیت های آن در ۴ حوزه «میراث، هویت فرهنگی اسلامی و الزامات جهانی شدن»، «تنوع فرهنگی برای ترویج خلاقیت و رسیدن به توسعه پایدار»، «گفت و گو و اتحاد تمدن ها در روابط منطقه ای و بین المللی» و «فناوری اطلاعات و ارتباطات در خدمت توسعه پایدار در جهان اسلام» تقسیم بندی شده است....  در حال حاضر۵۰ کشور اسلامی عضو این سازمان هستند که یکی از مهمترین عرصه های فعالیت آن، تدوین و اجرای «استراتژی فرهنگی جهان اسلام برای رویارویی با استانداردهای فرهنگی تحمیل‌شده توسط فرایند جهانی‌سازی لجام‌گسیخته» است.در همین زمینه طرح پایتخت‌های فرهنگی اسلامی که بر میراث امت اسلامی از ابعاد گوناگون تأکید می‌کند، مطرح شد و بر این اساس هر ساله سه شهر، یکی از میان کشورهای عربی، یکی از میان کشور های آسیا و دیگری از کشورهای غیر عربی قاره آفریقا را به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی می شود.جمهوری اسلامی ایران نیز از سال ۱۳۷۱ به عضویت آیسسکو درآمده و هم اکنون نیز دفتر نمایندگی این سازمان با عنوان «کمیسیون ملی آیسسکو در جمهوری اسلامی ایران » به فعالیت می پردازد.در این میان اصفهان اولین شهر ایرانی بود که در سال 2006 عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام را کسب کرد ، هر چند که برگزاری ۵۵ همایش ملی و بین‌المللی نیز نتوانست موجب کسب جایگاه و دستاوردهای مناسبی برای این شهر شود.بعد از اصفهان، در اجلاس سال 2010 آیسیسکو که در شهر باکو برگزار گردید، شهر مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2017 انتخاب شد که البته میزبانی اجلاس جهانی آیسسکو توسط مشهد در این سال می تواند فرصت مناسبی را برای مطرح شدن بیش از پیش مشهد در سطح جهان اسلام و ارائه فعالیت های فرهنگی فراهم آورد.اولویت زیارت و گردشگری در مشهد 2017تا کنون هر یک از شهرهای منتخب توسط آیسیسکو، سعی کرده اند با توجه به پتانسیل های فرهنگی، مذهبی، هنری،تاریخی و ...، بیشترین بهره برداری را از این فرصت داشته باشند، لذا شهر مشهد که علاوه بر ویژگی های مختلف، عنوان دومین کلان شهر مذهبی جهان را نیز به یدک می کشد، باید نگاه ویژه ای به سال 2017 داشته باشد.در گام اول می توان گفت که تحقیقات انجام شده نشان می دهد “زیارت”، هدف اول سفر بسیاری از مردم کشورهای مسلمان و عربی است، بنابراین می توان از این امکان استفاده کرد و با تبلیغات در این‌ کشورها، زمینه ورود گردشگران مذهبی و توسعه توریسم زیارتی را فراهم کرد.البته مهمترین نکته قابل توجه در اینجا عدم اتفاق نظری است که بسیاری از مسئولان و کارشناسان در اولویت بندی به دو مقوله زیارت و گردشگری در قبال شهر مشهد قائل می شوند که خود می تواند زمینه اتخاذ رویکردهای متفاوت را به همراه داشته باشد.به عنوان مثال اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی همواره فعالیت های خود را بر محور گردشگری متمرکز ساخته است، هر چند که در سالیان اخیر مقوله ای با عنوان گردشگری مذهبی مطرح شده است تا تطبیقی میان گردشگری و زیارت ایجاد کند یا از سوی دیگر آستان قدس رضوی و اداره اوقاف بر محور زیارت تاکید می‌کنند.اهمیت پرداختن به این موضوع از آن جهت است که تمرکز بر روی هر یک از این محورها می‌تواند برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری برای مشهد 2017 را با روندی متفاوت مواجه سازد.جایگاه زیارت در رویکرد گردشگری مشهد تضعیف نشود در همین رابطه حجت الاسلام هاشم مهذب، دبیر طرح توسعه کمی و کیفی زیارت امام رضا(ع)  معتقد است: آنچه که در شهر زیارتی مشهد تولید و عرضه می شود، باید قابلیت توجه در کلاس جهانی را داشته باشد.وی با اشاره به تشرف میلیونی زائران داخلی و خارجی به شهر مشهد، می گوید: برای تبدیل شهر زیارتی مشهد به پایتخت فرهنگی جهان اسلام، باید تمامی شاخص های فرهنگی و زیارتی را در مشهد محقق سازیم.دبیر طرح توسعه کمی و کیفی زیارت امام رضا(ع) می افزاید: عنوان مشهد 2017 می تواند شرایط مناسبی را جهت تحقق چشم اندازهای بالاتر ایجاد کرده و شاخص های زیارتی و گردشگری مشهد را به درستی معرفی کند.مهذب با اشاره به جایگاه خاص و متفاوت مقوله گردشگری در شهر مشهد، خاطرنشان می کند: گردشگری که وارد پایتخت معنوی ایران می شوند، به دنبال چیزهایی متفاوت از شهرهای دیگر است؛ لذا باید شاخص‌های خاصی از مقوله گردشگری در مشهد تدوین شود.مدیر مرکز رشد فناوری های فرهنگی و زیارت یادآور می‌شود: گرچه انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2017 امری مبارک است اما از جهاتی نیز دارای اهمیت است که نباید در خصوص آن خطا کرد.مهذب انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام را فرصت خوبی برای معرفی و اشاعه فرهنگ رضوی دانسته و تصریح می کند: باید به نحوی عمل کرد که جایگاه حرم مطهر و رویکرد زیارتی مشهد در قیاس با شهرهایی که تنها اهداف گردشگری را دنبال می کنند، تضعیف نشود.جذب زائر از جذب گردشگر مهمتر استجلال فیاضی، عضو شورای شهر مشهد نیز با اشاره به انتخاب مشهد به عنوان میزبان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2017 ، می گوید: در سال‌های گذشته شهرهای دیگری هم این عنوان را به‌دست آوردند که قابل مقایسه با شهر مشهد نیستند.وی ادامه می دهد: مشهد جایگاه ویژه ای در مقایسه با سایر پایتخت‌های فرهنگی جهان اسلام دارد، لذا باید زیر‌ساخت‌های مناسبی را برای ترویج و ترغیب مردم به‌سوی دین مبین اسلام و فرهنگ ناب رضوی ایجاد کنیم.این عضو شورای شهر با بیان اینکه در برنامه ریزی مشهد 2017، جذب زائر از گردشگر مهم‌تر است، خاطرنشان می کند: زائر با یک هدف معنوی در این شهر حضور پیدا می‌کند که می‌تواند سبب معرفی فرهنگ رضوی به سراسر جهان شود؛ بنابراین باید از فرصت سال 2017 برای ارتباط با سایر ملل مسلمان استفاده کنیم.فیاضی یادآور می‌شود: برای جذب میلیون ها زائر خارجی در افق 1404 و همچنین میزبانی پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2017 به ساختار و زیرساخت های مناسبی نیاز داریم که تاکنون نتواسته‌ایم موفقیت خاصی در این زمینه داشته باشیم.وی تصریح می کند: عدم وجود حمل و نقل مناسب در سطح شهر، نبود سرویس بهداشتی و نمازخانه مناسب برای زائران خارجی که وارد فرودگاه مشهد می‌شوند و نبود اسکان‌های مناسب برای زائران از جمله مشکلات این شهر به‌شمار می‌رود که باید رفع شوند.منبع: پایگاه اطلاع رسانی زیارت