دانشمند برگزیده دهه اخیر فرهنگستان علوم پزشکی ایران در گفتگو قدس آنلاین: محققان ایرانی قادر به رقابت با برترین دانشگاههای جهان هستند/ پیشرفت‌های شگفت‌انگیز داروسازی مشهد باوجود مشکلات ارزی/ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: اگر دنبال پیشرفت و خوشنامی و سربلندی کشورمان در دنیا هستیم یکی از بارزترین راهکارهای آن ارتقای علمی کشور است. خوشبختانه ... ... امروزه وضعیت علمی کشور حتی نسبت به بعضی از کشورهای ثروتمند همسایه بهتر است و در برخی رشته ها نظیر داروسازی این پیشرفت تحسین برانگیز است.به گزارش قدس آنلاین، دکتر امیر حسین صاحبکار دانشمند جوان مشهدی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در جمع یک درصد برتر دانشمندان جهان قرار گرفت.وی پیش از این نیز در ردیف دانشمندان برتر یک درصد جهان قرار گرفته بود و تاکنون موفقیت‌های مختلفی را در سطح ملی و بین‌المللی کسب نموده است.این دانشمند جوان تاکنون بیش از ۳۰۰ مقاله در پایگاه‌های معتبر علمی بین‌المللی نمایه شده است که بیشتر مقالات منتشر شده در زمینه بیماری‌های قلبی و عروقی، آتروسکلروز و چربی خون و درمان‌های نوین دارویی بوده و در بخش‌های سلولی، مولکولی و حیوانی مورد بررسی قرار گرفته است.به این انگیزه با امیر حسین صاحبکار، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به گفتگو نشسته ایم که می خوانید:قدس آنلاین: شما در بین یک در صد دانشمندان جهان در رشته پزشکی قرار گرفته اید از کسب این موفقیت بگویید.صاحبکار: پایگاه استنادی طلایه داران علم تامسون رویترز (ISI-ESI) یک زیر مجموعه از خبرگزاری رویترز است که بر اساس فعالیت ده سال اخیر پژوهشگران به ارائه فهرستی از پژوهشگران برتر دنیا می پردازد؛  هر دو ماه یکبار بر اساس آخرین تحولات در شبکه علم بین الملل روزآمد می گردند.قدس آنلاین: چه معیاری برای انتخاب پژوهشگران برتر دارند؟صاحبکار: معیار انتخاب پژوهشگران برتر تعداد استنادهای صورت گرفته به تولیدات علمی آنان در رشته و حوزه های موضوعی ۲۲ گانه است. بر همین اساس پژوهشگرانی که براساس مقالات چاپ شده خود بالاترین استناد را داشته اند مرتب سازی و سپس یک درصد برتر در حوزه های موضوعی مختلف انتخاب و به عنوان پژوهشگران برتر در نظر گرفته می شوند.مسلما یکی از شاخص های مهم تاثیرگذاری و ارزش یک تحقیق علمی اینست که این تحقیق از سوی محققین دنیا به چه میزان مورد توجه، استفاده و ارجاع قرار می گیرد. به عبارت دیگر میزان استناد و ارجاع به یک محصول علمی (مثلا یافته های گزارش شده در قالب مقاله و یا نظر یک محقق در مورد یک موضوع علمی و پزشکی که بصورت مقاله چاپ می شود) در تمام دنیا بعنوان شاخصی از اهمیت آن محصول علمی و تاثیرگذاری آن در جامعه علمی تلقی می گردد. اگر در هر زمینه علمی میزان استنادات به آثار علمی یک پژوهشگر از مرز خاصی عبور کند، آن پژوهشگر وارد لیست یک درصد برتر می گردد. از مزایای این معیار رتبه بندی می توان به کمی بودن و قابل شمارش بودن آن اشاره کرد که خطاهای انسانی و سوگیری را در مقایسه با بسیار از روش های سنتی و گاه محلی رتبه بندی محققین به میزان زیادی کاهش می دهد.قدس آنلاین: کسب عنوان دانشمند برگزیده از سوی فرهنگستان چه فاکتورهایی را شامل می شود؟صاحبکار: این عنوان نیز بر مبنای شاخص های استخراج شده از نمایه های بین المللی آثار علمی و پژوهشی استوار است  که عوامل مختلفی نظیر تالیفات علمی، کیفیت مجلات علمی، ضرایب تاثیر مجلات و نشریات و نیز میزان استنادات و ارجاعات از سوی فرهنگستان علوم پزشکی کشور بعنوان عالی ترین نهاد علمی علوم پزشکی کشور مورد ارزیابی قرار می گیرد و در نهایت برگزیده انتخاب می گردد.قدس آنلاین: با توجه به این شاخصه ها، جایگاه علم دارو سازی و بطور کلی علم پزشکی دانشمندان ایرانی در بین دانشمندان جهان کجاست؟صاحبکار: خوشبختانه علم داروسازی در ایران در سطح بسیار بالایی قرار دارد و ما بسیاری از دانشمندان و گروه های تحقیقاتی در کشور داریم که قادر به رقابت با محققین بهترین دانشگاه های دنیا هستند. بعنوان مثال دانشکده داروسازی مشهد بعنوان دومین دانشکده داروسازی برتر کشور با زحماتی که طی سالیان گذشته تا به امروز صورت گرفته است دارای محققین بسیار توانمندی است  که در زمینه کاری خود افراد برجسته ای می باشند.متاسفانه یا خوشبختانه یک بررسی اجمالی نشان می دهد که این موفقیت ها و پیشرفت های چشمگیر برغم محدودیت های زیاد بدست آمده است و بودجه ای که در اختیار محققین است نسبت به بودجه مشابه در کشورهای دیگر و حتی کشورهای همسایه قابل مقایسه نیست بویژه طی یکسال اخیر که مشکلات اقتصادی و ارزی حادث شده است. لذا داشتن چنین خروجی ارزشمند پژوهشی برغم محدودیت های زیاد حداقل از نظر بنده شگفت انگیز است.قدس آنلاین: در حال حاضر در زمینه داروسازی چه فعالیت های جدیدی در ایران و جهان انجام شده است؟صاحبکار: در حال حاضر گرایش شدیدی نسبت به ارتقای کیفی و کاربردی و صنعتی فعالیت های تحقیقاتی داروسازی وجود دارد. البته باید به این نکته توجه داشت که کاربردی شدن برای همه زمینه های علمی و تحقیقاتی مترادف و یکسان نیست. در یک زمینه کاربردی شدن می تواند معادل تولید محصول باشد و در یک زمینه دیگر معادل تولید یک دانش خوب و یا یک evidence معتبر و راهگشای پزشکی. برخی نقل قول ها شنیده می شود که تولید مقاله باید متوقف شده و بجای آن تحقیقات کاربردی شود که حرف بسیار خامی است چرا که بدون وجود ده ها و صدها و هزاران پروژه تحقیقاتی و گزارش یافته ها در قالب مقالات وزین علمی، محال است که یک فراورده دارویی و یا یک کیت تشخیصی  و یا یک روش جراحی و درمانی پزشکی معرفی شده و مورد استفاده قرار بگیرد.گاهی شاهد هستیم که انتخاب یک فرایند ساده نظیر انتخاب حلال مناسب برای حل کردن یک فراورده دارویی در دما و غلظت و شرایط متعدد دیگر مستلزم مطالعه دقیق چندین مقاله علمی و استنتاج بر اساس داده ها و یافته های مختلف گزارش شده است حال چه رسد به پروسه کلی طراحی و تولید یک دارو بخصوص داروهای پیچیده بیولوژیک.قدس آنلاین: آیا این نظریه در دنیا هم مورد تایید است؟صاحبکار: به مورد خوبی اشاره کردید تجربیات کشورها و سیستم هایی که در دنیا از لحاظ تحقیقاتی و تولید علم و ثروت پیشرو هستند نشان می دهد که اجرای پروژه های علمی و گزارش یافته ها در قالب مقالات معتبر علمی سنگ بنای تحرک و پویایی علمی در محیط آکادمیک است و از پی چنین پویایی است که یافته های برجسته و کاربردی علمی حاصل می گردد.قدس آنلاین:آیا وجود تحریم ها بر روی صنعت ساخت دارو در ایران تاثیری هم داشته است؟صاحبکار: متاسفانه همینطور است. حتی در صنعت داروسازی که نسبت به بسیاری از صنایع دیگر بیشترخودکفا است ، خیلی از مواد اولیه وارداتی می باشند. بعلاوه این اثر مخرب تحریمی در زمینه های تحقیقاتی هم پررنگ است چرا که بسیاری از ملزومات و مواد و دستگاه ها یا به کشور ما فروخته نمی شوند و یا بدلیل تغییرات ارزی آن قدر گران شده اند که دانشکده های داروسازی را با مشکل مواجه کرده اند.امیدوار هستم که این مشکلات بزودی مرتفع شود و جلوی تاثیر منفی این موارد بر رشد سریع علمی کشور و داروسازی گرفته شود. بجز این امیدواری، این تهدید باعث شده است که بسیاری از افراد دانشگاهی در زمینه تولید مواد اولیه و دستگاه ها وارد شوند که می تواند مفید باشد و هم زمینه ساز خودکفایی و اشتغال شده و هم نیاز پژوهشگران و صنعت کشور را مرتفع کند.قدس آنلاین: در این باره چه انتظاری از مسئولین دارید؟صاحبکار: انتظار اینست که برخی از بدیهیات جهت حمایت انجام شود. این حمایت صرفا به معنای پرداخت مالی بیشتر و یا تخصیص آزمایشگاه اختصاصی و یا امتیارات خاص و ویژه نیست  بلکه بطور کلی شامل احترام، حمایت معنوی و مساعدت به افرادی است  که به نوعی تمامی زندگی خود را صرف تحقیق و پژوهش کرده اند و بهترین سال های عمر خود را در این راه سپری کرده اند.باید تلاش شود که در هر مجموعه ای که هستیم اولویت اول ما حفظ و نگهداری و مراقبت از سرمایه های انسانی باشد چرا که گاه شکوفایی یک استعداد می تواند یک مجموعه و حتی یک جامعه را متحول کند. شاید هر بنا وساختمان و دستگاهی را با هر میزان ارزش مادی بتوان نوسازی و جایگزین کرد ولی مطمئنا جایگزینی نیروهای انسانی فعال، خوشفکر و عاشق کار ساده ای نیست. اگر بدنبال پیشرفت و خوشنامی و سربلندی کشور در دنیا هستیم یکی از بارزترین راهکارهای آن ارتقای علمی کشور است. خوشبختانه امروزه وضعیت علمی کشور حتی نسبت به بعضی از کشورهای ثروتمند همسایه بسیار بهتر است و در برخی رشته ها نظیر داروسازی این اختلاف تحسین برانگیز است. لذا با توجه به دانش علمی و فنی موجود در کشور و زیرساخت اصلی که نیروهای جوان و فارغ التحصیل و مستعد هستند نیاز است که این مزیت و برتری بالفعل کشوردر منطقه که مرهون سال ها تلاش و برنامه ریزی است حفظ شده و در جهت ارتقای آن گام های مؤثری برداشته شود.قدس آنلاین: از آخرین تحقیقاتتان بگویید.صاحبکار:  مدتی است که بهمراه یکسری از همکاران و متخصصین مشغول پژوهش بر روی دو فراورده دارویی هستیم که به ترتیب در درمان ضایعات مغزی و بیماری های قلبی و عروقی می توانند مؤثر باشند. اثربخشی این فراورده ها در مطالعات پایه بسیار امیدوار کننده بوده است و در حال حاضر مشغول انجام مقدمات برای تست این فراورده ها در فاز بالینی می باشیم منتها انجام مطالعات بالینی اثربخشی هزینه بر می باشند هر چند هزینه مورد نیاز در مقایسه با بعضی از هزینه های جاری معمول در کشور بسیار ناچیز است. تامین مالی اجرای این پروژه بزرگ و ارزشمند وقت و انرژی بسیار زیادی را از بنده و همکارانم گرفته است در حالیکه این وقت باید صرف بعد علمی کار شود. لذا از کلیه حامیان و یا خیرین پژوهشی تقاضامندیم در صورت امکان در این امر که هم به لحاظ علمی و هم به لحاظ معنوی می تواند بسیار ارزشمند باشد مشارکت نمایند.هر چند تامین هزینه خرید دارو برای بیماران کاری بسیار بسیار ارزشمند بوده و مشمول اجر معنوی بی نهایت زیاد است، ولی جای آنست که بسیاری از خیرین عزیز را به حمایت از پروژه های ساخت دارویی تشویق کرد چرا که در صورت حصول نتیجه صدها و هزاران بیمار نیازمند می توانند از نتایج آن بهره مند شوند. امیدوارم با سازماندهی بهتر بودجه ها در کشور زمینه انجام این دست مطالعات و کمک به بیماران بیش از پیش مهیا شود.انتهای پیام/تکتم بهاردوست