در همسایگی کشور افغانستان بستری مناسب برای جذب سرمایه‌ این کشور است و شرایط سهل کنونی ورود و ثبت سرمایه در این استان توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی از جمله افغانستان را به خراسان رضوی جلب کرده است. شناسایی و جذب سرمایه‌های خرد اتباع کشور افغانستان فرصتی جدید محسوب می‌شود که نباید مورد غفلت مسوولان و دست‌اندرکاران این حوزه از اقتصاد خراسان رضوی قرار گیرد.

رشد اقتصادی از اهداف اصلی هر کشور است و سرمایه‌گذاری خارجی منبعی مناسب برای انباشت سرمایه و ارتقای رشد اقتصادی محسوب می‌شود بنابراین مانع‌زدایی از آن و تسهیل جذب سرمایه‌ خارجی امری مهم و ضروری برای دستیابی به این هدف است.
سرمایه، موتور محرکه رشد و توسعه در تمامی الگوهای رشد اقتصادی است از این رو جذب سرمایه کافی به منظور تامین منابع مالی طرح‌های اقتصادی از جمله مهم‌ترین دغدغه‌های تصمیم‌گیرندگان اقتصادی در هر جامعه است.
سرمایه‌ها در ۲ بخش خرد و کلان هر ۲ برای جذب و بهره‌وری در اقتصاد دارای اهمیت هستند و برای توسعه اقتصادی از هیچ یک از آنها به خصوص سرمایه‌های خرد نباید به راحتی چشمپوشی کرد.
کشور ایران دارای ظرفیتهای فراوان برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی به شمار می‌رود و البته به همین دلیل مورد توجه و اقبال سرمایه‌گذاران است و استان خراسان رضوی در شمال شرق آن، با توجه به ظرفیت‌های بسیار خود، همواره در جذب سرمایه‌گذاری خارجی پیشرو بوده و خود را به عنوان یکی از مناطق دارای مزیت در کشور مطرح کرده است.
همسایگی با افغانستان هم ظرفیتی بالقوه‌ برای تسهیل در رفت و آمد سرمایه‌گذاران و جذب سرمایه‌های آنان ایجاد کرده است. در شرایط کنونی کشور افغانستان که با تنشهای سیاسی در استقرار حاکمیت یکپارچه رو به رو است، سرمایه‌های اتباع آن به خصوص به شکل نقد و اغلب خُرد تمایل به خروج از آن کشور داشته و به دنبال محلی امن برای سودآوری و البته تامین امنیت و همچنین اقامت برای صاحبان چنین سرمایه‌هایی است.
در شرایطی که تحریم‌های ناعادلانه دشمنان بر اقتصاد کشور فشار مضاعفی وارد کرده و علاوه بر آن شیوع کرونا تمامی عرصه‌ها، به خصوص حوزه اقتصاد را به شدت تحت تاثیر قرار داده و متحمل رکود کرده است جذب سرمایه‌های خرد مردم افغانستان در خراسان رضوی و تامین مالی برای طرحهای بر زمین مانده موجب رونق اقتصادی و البته تامین امنیت و اعطای اقامت به سرمایه‌گذاران آن می‌شود.
خراسان رضوی، پیشرو در شمار طرحهای سرمایه‌گذاری خارجی
خطه خراسان رضوی با ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با کشورهای افغانستان و ترکمنستان، جزیی از دالان شمال به جنوب و شرق به غرب نیز محسوب می‌شود ضمن این که این استان ورودی صادرات کالا از ایران به کشورهای آسیای میانه و بالعکس است.
این استان ظرفیت‌های بسیاری در زمینه معادن، انرژی‌های تجدیدپذیر، زمینها و محصولات کشاورزی، دامپروری، نیروی کار ماهر و فراهم بودن بستر سرمایه‌گذاری در صنایع دارد، وجود حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) در مشهد موجب جذب سالانه بیش از ۳۰ میلیون زائر است که بستر سرمایه گذاری در حوزه خدمات گردشگری را فراهم می‌کند و اگرچه اکنون به دلیل شیوع کرونا تردد مسافران تحت تاثیر قرار گرفته است اما همچنان قابلیت در این بخش وجود دارد و با پایان کرونا، شاهد رونق دوباره این بخش نیز خواهیم بود.
در حالی که سرمایه‌گذاران خارجی به مزیتهای فراوان خراسان رضوی پی برده و در سالهای گذشته، به رغم همه فشارها، در حوزه‌های مختلف این استان سرمایه‌گذاری کرده‌اند اما در شرایط کنونی باید زمینه توسعه فعالیت این سرمایه گذاران و جذب بیشتر آنان را فراهم کرد و با توجه به این که امسال توسط رهبر انقلاب به نام سال "تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها" نامگذاری شده است باید در این مسیر بیشتر و پررنگ‌تر عمل کرد.
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: این استان همواره در جذب سرمایه‌گذاری خارجی از نظر تعداد طرح، استان پیشروی کشور بوده است اما از نظر رقم سرمایه‌گذاری خارجی مصوب، با توجه به استقرار طرح‌های بزرگ حوزه پتروشیمی در جنوب ایران، رتبه‌های نخست را ندارد و این رتبه‌ها متعلق به استانهای جنوبی کشور است.
حسین امیررحیمی افزود: براین اساس این استان دارای طرحهای سرمایه گذاری خارجی متعدد و با مبالغ پایین‌تر از نظر سرمایه‌گذاری است که همین امر به نوعی موجب تسهیل در ورود سرمایه به استان شده است.
وی ادامه داد: خوشبختانه در این استان همه دستگاهها و مجموعه‌ها به وحدت نظر و تفاهمی برای تسهیل ارائه خدمات به سرمایه‌گذاران خارجی رسیده‌اند که البته این نیازمند تقویت و تداوم است.
نقاط ضعف اقتصاد ایران برای سرمایه گذاری خارجی
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی با بیان این که درصد بالایی از موفقیت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی به شرایط ویژه هر منطقه و نیز شناسایی به موقع و جذب سرمایه‌ها بستگی دارد گفت: شرایط، در جذب سرمایه‌ها خیلی تاثیرگذار است و باید نسبت به برنامه‌ریزی و جذب آنها اقدام به موقع کرد.
حسین امیررحیمی افزود: به عنوان مثال در اقتصاد ایران نوسانات نرخ ارز و تورم موجود در اقتصاد در برخی موارد موجب می‌شود گروههای بالقوه سرمایه گذاری به دلیل این شرایط خاص از کشور خارج شوند .
وی ادامه داد: برای نمونه در حوزه خرید و فروش ارزهای دیجیتال با توجه به این که شرایط بانکی بین المللی ما مناسب نیست معمولا کسانی که می‌خواهند در این حوزه سرمایه گذاری کنند به سمت کشورهای حوزه خلیج فارس می‌روند که محدودیت هایی مالی ما را ندارند.
او با اشاره به اهمیت افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در استان گفت: طی سالهای گذشته نرخ انباشت سرمایه در اقتصاد ایران نزدیک به صفر است یعنی عملا سرمایه‌ای به سرمایه‌های تولیدی کشورمان اضافه نشده به این معنا که با کسر استهلاک سرمایه‌های دارایی در حقیقت می‌توان گفت توان جدیدی در این حوزه افزوده نشده است و سرمایه‌گذاری خارجی یکی از راههایی است که موجب ورود سرمایه خالص به کشور می‌شود.
ظرفیت ورود روزانه پنج میلیون دلار سرمایه خُرد از افغانستان به خراسان رضوی
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی گفت: برای جذب سرمایه گذاری خارجی ۲ مولفه بسیار مهم است که نخستین آن شرایطی است که برای سرمایه گذار فراهم می‌شود اعم از امنیت سرمایه، بازدهی، خدمات برای ورود سرمایه و حتی برخورد ساکنان یک کشور با سرمایه گذاران.
امیررحیمی افزود: مولفه دوم ناامنی و شرایط اقتصادی کشور مبدا سرمایه است به این معنا که افراد و خانواده هایشان برای ادامه زندگیشان به دنبال سرمایه گذاری در کشورهای دیگر از جمله ایران باشند.
وی ادامه داد: هم اکنون هر ۲ مولفه موجود را برای جذب سرمایه های مردم کشور افغانستان داریم و با توجه به شرایط موجود کشور افغانستان،شاهد تمایل فراوان برای خروج سرمایه ها هستیم.
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی با اشاره به بازدید اخیر انجام شده از مرزدوغارون با افغانستان گفت: روزانه به طور میانگین هزار افغان متقاضی ورود به کشور ایران به عنوان مقیم، پناهنده و سرمایه‌گذار هستند که از این تعداد حداقل ۱۰۰ نفر تمام منابع مالی‌شان را به صورت نقد و اسکناس آماده دارند تا بیایند و در ایران سرمایه‌گذاری کنند.
امیررحیمی افزود: آن دسته از اتباع افغان که منابع زیاد مالی داشتند تا قبل از این در ایران و کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کرده‌اند اما از این ۱۰۰ نفر که امروز می‌توانیم سرمایه‌هایشان را جذب کنیم هرکدام به صورت میانگین ۵۰ هزار دلار در اختیار دارند که در مجموع روزانه معادل پنج میلیون دلار می‌شود بنابر این با جذب سرمایه گذاران خُرد افغانستان می‌توانیم به تامین مالی طرح‌های اولویت دار استان و اقتصاد ملی کمک کنیم.
مروری بر قوانین موجود کشور در خصوص جذب سرمایه‌های خارجی
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی با اشاره به قوانین موجود کشور در خصوص جذب سرمایه‌های خارجی گفت: نخستین مورد، ماده ۶ قانون جذب سرمایه خارجی است که طبق آن حداقل سرمایه مورد نیاز برای حمایت دولت و ضمانت بازگشت اصل و سود معادل ۲۵۰ هزار دلار است.
امیررحیمی افزود: در این قالب می‌توان اقدام به جذب سرمایه های خرد مردم افغانستان کرد و اقامت سه تا پنج ساله ایران هم به چنین سرمایه گذارانی اعطا می‌شود.
وی ادامه داد: دومین موردی که می‌توان در قالب آن سرمایه های خُرد کشور افغانستان را جذب کرد این است که آنها می توانند با اخذ پروانه کار از ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی اقامت یک ساله برای خود وخانواده‌شان بگیرند اما ایرادی که در این میان هست این است که اداره تعاون نمی‌تواند پول این افراد را در عمل در جایی سرمایه‌گذاری کند و قانون اجازه آن را نداده است و این منابع مالی در بانکهای دولتی بلوکه می‌شود و این سرمایه به بخش تولید و سرمایه‌گذاری نمی‌رود و در حقیقت سرمایه مولد محسوب نمی‌شود ضمن اینکه با نوسانات نرخ ارز هم بانکها اجازه تسهیلات دادن این منابع را ندارند و در عمل هیچ بهره اقتصادی از آن برده نمی‌شود.
بومی سازی قانون جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای استان خراسان رضوی و شرق کشور
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی گفت: این موارد در جلسات مختلف استانی و ملی مطرح شده و ۲ خواسته ما برای تسهیل جذب سرمایه‌های خرد و سرگردان افغانستان در درجه اول بومی‌سازی قانون جذب سرمایه‌گذاری خارجی صرفا برای استان خراسان رضوی و شرق کشور است زیرا مبلغ سرمایه گذاری در این بخش از کشور پایین است و تقاضای ما این است که نرخ سرمایه گذاری خارجی در شرق کشور تا ۱۰۰ هزار دلار کاهش یابد.
امیر رحیمی دومین تقاضا را فراهم شدن امکان تشکیل صندوق جذب اعتبارات سرمایه گذاری خُرد با محوریت خود سرمایه گذاران افغانستان اعلام کرد و افزود: می توان در این قالب گروهی را جمع کرد و تمام افرادی که سرمایه دارند را با حداقل ۱۰ هزار دلار نام نویسی نمود و اسامی را برای تایید اهلیت به وزارت امور خارجه فرستاد تا افراد از این طریق بتوانند سرمایه‌های خود را با اولویت نیازهای سرمایه گذاری در خراسان رضوی وارد استان کنند.
وی ادامه داد: با تسهیلگری در قانون و خاص دیدن خراسان رضوی می‌توان گفت روزانه شاهد جذب پنج میلیون دلار سرمایه خارجی برای استان هستیم.
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی گفت: برآورد می‌شود حداقل ۱۰۰ نفر در روز و حداقل ۲ هزار نفر تا پایان امسال را بتوان از این محل با متوسط نفری ۵۰ هزار دلار و حدود ۱۰۰ میلیون دلار در مجموع جذب استان کرد و این رقم علاوه بر سرمایه گذاری سالانه ورودی استان است که معادل ۱۵۰ میلیون دلار در سال است.
امیررحیمی ویژگی این مدل سرمایه گذاری خارجی را درصد جذب ۱۰۰ درصدی و نقد بودن آن دانست و افزود: با جذب این سرمایه‌ها می‌توان تامین مالی را اولویت‌دهی کرد و تامین مالی‌های مورد نیاز استان را بر مبنای این سرمایه‌ها انجام داد ضمن این که این افراد دنبال ارجاع پول به افغانستان و جاهای دیگر نیستند و آمده‌اند تا برای ادامه زندگی بمانند و مانند برخی سرمایه گذاران خارجی دیگر به دنبال این نیستند که سودشان از کشور را خارج کنند.
وی ادامه داد: جذب این سرمایه‌های خُرد از همه جهت و کاملا به نفع اقتصاد کشور و استان خراسان رضوی است و تنها ملاحظه موجود این است که وزارت امور خارجه باید با سرعت بیشتری در مقابل درخواستهای ورود به کشور اقدام کند.
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی گفت:ممکن است این نگرانی به وجود بیاید که مشهد و استان خراسان رضوی شاهد ورود زیاد سرمایه گذاران کشور افغانستان نسبت به سرمایه گذاران داخلی شود و نیز شمار ورودی مردم افغانستان به این استان افزایش یابد اما یک برآورد ساده نشان می دهد که ورود ۲ هزار سرمایه گذار خرد تا پایان سال جاری با در نظر گرفتن پنج نفر برای هر خانوار و در مجموع ۱۰ هزار نفر ورودی به استان در مقایسه با جمعیت سه و نیم میلیونی مشهد معادل ۳ هزارم درصد می‌شود که بسیار ناچیز است.
امیر رحیمی افزود: سیاست گذاری درستی که در مقوله سرمایه گذاری خارجی استان انجام شده و قابل قدردانی است این است که سرمایه گذاری محدود به صنایع و بخشهای خاصی نشده است و لذا ورود سرمایه گذاری خارجی موجب هدایت سرمایه ها به سمت صنایع و بخشهای مورد نیاز می شود.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه سال گذشته هفت شرکت حمل و نقل با سرمایه گذاری سرمایه گذاران افغانستان در خراسان رضوی افتتاح شد که در قالب آن محصولات ایران به کشورهای شرق آسبا صادر می‌شد که نو بودن ناوگان آنها کمک خوبی به توسعه صادرات شرق کشور کرد.
آخرین وضعیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی در خراسان رضوی
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی با بیان این که در مدت گذشته از سال جاری ۵۱ طرح سرمایه‌گذاری خارجی با ارزش ۳۹ میلیون دلار در این استان تصویب شده و مجوز دریافت کرده است گفت: همچنین هفت طرح به ارزش هشت میلیون دلار نیز در مراحل پایانی تصویب قرار دارد.
امیر رحیمی افزود: کل طرح های مصوب پارسال استان در این حوزه ۵۴ طرح بوده است و طی نیمه نخست امسال به اندازه کل سال گذشته طرحهای سرمایه گذاری خارجی در استان تصویب و اجرایی شده است و طبق هدف گذاری انجام شده برای سال جاری تا پایان سال تعداد ۱۰۰ طرح سرمایه‌گذاری خارجی در استان تصویب و اجرا خواهد شد.
ثبت شرکت در کوتاهترین زمان در خراسان رضوی
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی با بیان این که زمان ثبت شرکت به نام سرمایه‌گذاران خارجی در این استان هم اکنون به کمتر از سه روز کاهش یافته است گفت: پیش از این در سالهای گذشته به طور متوسط ۷۲ روز برای ثبت شرکت، اخذ کد مالیاتی و کد تامین اجتماعی زمان نیاز بود اما با افتتاح پنجره واحد فیزیکی در مرکز خدمات سرمایه‌گذاری استان و با کمک نهادهای ذینفع، این زمان را به سه روز کاهش داده ایم.
امیررحیمی افزود: به این ترتیب با ثبت شرکت در این مدت در خراسان رضوی، رکورد کشوری این فرایند به نام این استان ثبت شده است.
وی با اشاره به معرفی ۱۱۰ طرح دارای اولویت سرمایه‌گذاری خارجی در استان ادامه داد: خراسان رضوی تنها استانی است که مرکز خدمات سرمایه‌گذاری آن با حضور نمایندگان ۱۲ دستگاه مرتبط، به صورت فعال و مستقیم مشغول فعالیت و خدمت رسانی به سرمایه‌گذاران خارجی است و در این زمینه الگویی برای سایر استانها شده است.