هریرود خشکیده است همان‌طور که دوستی رنگ و لعاب دیروزش را ندارد. رودخانه‌ای که روزگاری فصل مشترک رفاقت دو ملت بود این روزها به آوردگاهی نامأنوس برای کش‌مکش‎های غیردوستانه تبدیل شده و تاریخی شیرین را به کام تلخ مرگ کشانده است. ظاهرا دیپلماسی آب با کشور دوست و همسایه، افغانستان، برای احیای این رودخانه تاریخی هم هنوز جواب نداده است و افغانستانی‌ها ... ... بدون حتی نیم‌نگاهی به روابط چند دهه اخیر ایران با کشورشان، چشمشان را به روی خیلی از رفاقت‌های قدیمی بسته‌اند و با احداث سه سد بزرگ در مسیر هریرود خراسان، مانع جریان یافتن این مایع حیاتی به محدوده غربی خود شده‌اند. موضوع به اندازه‌ای بغرنج است که کار به کمیسیون امنیت ملی مجلس کشیده شده و رئیس کمیته آب این کمیسیون نیز با اعلام خطر درباره این مسئله فراملی، بر لزوم پایبندی افغانستان به معاهدات قدیمی درباره حق‌آبه هریرود تأکید کرده است.به گفته ابوالفضل حسن‌بیکی، کشور افغانستان به معاهدات امضاشده درباره حق‌آبه هیرمند پایبند بوده اما درباره هریرود هنوز این اتفاق نیفتاده است.وی درباره سرانجام مذاکرات ایران و افغانستان درباره حق‌آبه‌های رودهای منتهی به ایران گفت: در بحث حق‌آبه رودهایی که از افغانستان سرچشمه می‌گیرد و به ایران می‌ریزد حق و حقوقی بین‌المللی و تاریخی داریم و این حق باید احقاق شود.حسن‌بیکی ادامه داد: در مقطعی که آمریکایی‌ها بر افغانستان حاکم شدند، با همدستی طالبان، بعضی از رودخانه‌های ما مانند هیرمند و رودخانه‌ای را که به زابل منتهی می‌شد منحرف کردند. جمهوری اسلامی به این کار اعتراض کرد و آن‌ها با فشارهای بین‌المللی، آب را رها کردند. به عبارتی، درباره هیرمند، افغانستان به تعهد خود در معاهده‌ای که بین جمهوری اسلامی و افغانستان در این زمینه امضا شده بود عمل کرده و حق‌آبه ایران را رها کرده است.سد سوم در مسیر هریرودنماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی با هشدار درباره وضعیت وخیم آب در مرزهای شرقی کشور اظهار کرد: در بحث هریرود، متأسفانه افغانستان دو سد بزرگ در مسیر این رود احداث و حق‌آبه ایران را قطع کرده است. اکنون نیز در حال احداث سد سوم است، اقدامی که می‌تواند آینده‌ای خطرناک برای استان خراسان به‌ویژه آب شرب مشهد رقم بزند.وی با اشاره به اینکه سران قوا جلساتی درباره سدسازی‌های افغانستان برگزار کردند و گروهی از وزارت کشور، وزارت خارجه و وزارت نیرو تعیین شد که با پشتوانه شورای عالی امنیت ملی برای مذاکره به افغانستان رفت افزود: در این مذاکرات، با اینکه گروه مذاکره‌کننده به دلیل حاکمیت محدود افغانستان بر مناطق خود و حکومت‌های قبیله‌ای و پراکنده در مراحل اول با دشواری‌هایی روبه‌رو بود، در نهایت، این حق به ایران داده شد که هرجا خود کشور افغانستان توانایی تأمین منافع ما را ندارد از جمهوری اسلامی کمک بگیرد و با متجاوزان و متخلفان برخوردکند.حسن‌بیکی تأکید کرد: در این راستا، کمیسیون‌ها و کمیته‌هایی تشکیل شده‌اند و حق و حقوق جمهوری اسلامی کاملا مشخص است. حق‌آبه و سهم جمهوری اسلامی باید تحت هر شرایطی در این مسیر تأمین شود. این موضوع را آقای اشرف غنی و دولت افغانستان در قالب معاهده‌ای پذیرفتند و طبق قراردادی که بین دو کشور به امضا رسید، حق و سهم جمهوری اسلامی کاملا مشهود است.بازی پدربزرگ‌هامدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی نیز چندی قبل در واکنش به سؤال خبرنگار شهرآرا مبنی‌بر آخرین وضعیت منازعه آبی بین ایران و افغانستان درباره رودخانه تاریخی هریرود گفته بود: هریرود و هیرمند دو رودخانه‌ای هستند که با سرچشمه گرفتن از کشور افغانستان، حیات‌بخش قسمتی از شرق کشور در استان‌های خراسان و سیستان و بلوچستان به شمار می‌آیند. بی‌شک یکی از مسائلی که ‌انگیزه ‌انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور را پررنگ‌تر می‌کند تغییراتی است که در حوزه منابع آبی در کشور افغانستان رخ می‌دهد.با این حال، محمد علایی‌ تصمیم‌گیری درباره رودخانه هریرود را از حیطه اختیارات استان بسیار فراتر دانست و از آن به «بازی پدربزرگ‌ها» تعبیر کرد که باید میان مقامات بلندپایه دو کشور حل‌و‌فصل شود.علایی این موضوع را نیز یادآور شد که جبهه بازی نه‌‌تنها در سطح آب منطقه‌ای نیست بلکه رده تصمیم‌گیری آن از وزارت نیرو نیز بالاتر است.ز حق‌آبه خود نمی‌گذریم اوی با این حال تأکید کرد: ایران به هیچ‌وجه از حق‌آبه‌های قانونی و قدیمی خود به‌ویژه در حوزه هریرود کوتاه نمی‌آید و در این زمینه مذاکرات بین دو کشور در حال انجام است.فعال‌تر از گذشته عمل می‌کنیم‌چند روز پیش، سخن‌گوی وزارت امور خارجه کشور در گفت‌وگو با پانا این را گفته بود که این وزارتخانه در حوزه آب، فعال‌تر از گذشته عمل می‌کند و به‌زودی موافقت‌نامه‌ای راهبردی بین ایران و افغانستان برای حل مسئله آب دو کشور امضا می‌شود.بهرام قاسمی با بیان اینکه وزارت امور خارجه روی موضوع آب و مباحث مربوط به آن به‌ویژه در مناطق مرزی کار می‌کند افزود: در مناطق مرزی، مانند ایران و افغانستان، ایران و ترکیه و حتی درباره عراق، مباحثی درباره موضوع آب مطرح است و نقطه‌نظرهایی از سوی طرفین وجود دارد.با این حال، غلامعباس ارباب خالص، رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال و شرق کشور، پرسش خبرنگار شهرآرا درباره این موضوع مهم را بی‌پاسخ گذاشت و با بیان اینکه این‌گونه موضوعات بار حقوقی و فنی دارد افزود: مسائلی از این دست را نباید به روزنامه‌ها بکشانیم. باید به صورت تخصصی از سوی متولیان مورد بحث و بررسی قرارگیرند.بنیامین یوسف زاده - شهرآرا آنلاین