جمعی از هنرمندان کشورهای سوریه، هندوستان، پاکستان و افغانستان میهمان کشور دوست و برادر همسایه خودشان ایران و شهر مشهدالرضا برای برپایی یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن و عترت مشهد هستند؛ پس برای دیدار از این کشورها و سفر در هنر ملل مسلمان در ابعاد غرفه‌های نمایشگاهی بار سفر می‌بندیم. به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، سالن B۱ متعلق به بخش بین‌الملل یازدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد، با پوشش دو زیرمجموعه قرآن و فرهنگ ملل اسلامی و هنرمندان قرآنی بین‌الملل در خدمت هنرمندان و هنردوستان هنرهای متعالی اسلامی است. جمعی از هنرمندان کشورهای سوریه، هندوستان، پاکستان و افغانستان میهمان کشور دوست و برادر همسایه خودشان ایران و شهر مشهدالرضا برای برپایی نمایشگاه هستند؛ پس برای دیدار از این کشورها و سفر در هنر ملل مسلمان در ابعاد غرفه‌های نمایشگاهی بار سفر می‌بندم. اولین مشکل در برقراری ارتباط با هنرمندان این بخش فقدان مترجم بود، برای گفت‌وگو با اولین هنرمند خواهش کردم تا برای این منظور یاور ما باشد؛ اطهم فادی الجعفری، برادر هنرمند سوری، طلایه‎دار غرفه‌های هنرمندان بخش هنر بین‌الملل این نمایشگاه است و برای اولین بار است که میهمان ما می‌شود و به تبع نخستین تجربه نمایشگاه قرآن و عترت را پشت سر می‎گذارد، با چند جلد کلام‌الله مجید که به گفته وی همگی دست‎نویس خودش است، در حال خطاطی عبارتی با مضمونی قرآنی بود: «قد افلح المؤمنون الذینهم فی صلاتهم خوشعون ...».... تماشای وجهی خدایی وی به شهادت کارشناسان و آثار به نمایش در آمده در غرفه و با داشتن چندین مدرک کتابت و خطاطی از کشورهای مختلف خاورمیانه، فادی الجعفری، استادی از اساتید مبرز هنر خطاطی در میان هنرمندان اسلامی است؛ وی چون دیگر هنرمندان به کار عظیم خلق و آفرینش دست می‌زند، کاری که وجهی از خدا را به ما می‌نمایاند. به سراغ غرفه دیگری که جلوه متفاوتی با دیگر غرفه‌ها دارد و به خط خود استاد به نام «نقوش سنتی» مزین شده میروم در حالی که این مترجم موقت، من را رها کرد و رفت، پس به ناچار از یکی از دوستان افغان که دست و پا شکسته به زبان انگلیسی تکلم می‌کرد، خواهش کردم تا زحمت ترجمه را متقبل شود.  استاد فرید با نام اسلامی «یوسف حسین عذری»، هنرمند اسلام آورده هندوی این بخش است که با هنری منحصر به فرد، سختی راه بمبئی تا مشهد را بر خود هموار کرده است تا با نمایش کارهای خطاطی بروی کاغذ بامبو و جوانه گندم، لحظاتی هر چند کوتاه بازدیدکنندگان نمایشگاه مشهد را همراه نگاه متفاوت هنری‌اش به محورعترت کند. طومارهایی بزرگ از خط استاد عذری بر دیوارها الوان و خودش غرق در کار خطاطی بود، از استاد کم و کیف کارش را جویا شدم گفت، کاغذها دست‌ساز خود اوست و به خط کوفی نامه‌های حضرات معصومین(ع) از جمله خطبه‌ها و نامه‌های امام علی(ع)، امام حسین(ع) و امام موسی کاظم(ع) را بروی پوست می‌نویسد و سپس نوشته‎ها را بر روی کاغذ بامبو یا جوانه گندم پیاده می‌کند. بعد از این قسمت، رو به غرفه بعدی کردم، باز هم در حالی که مشکل نبود مترجم گریبان‌گیرم بود، به هر زحمتی، مترجم دیگری از بخش جامعةالمصطفی(ص) آورده و شروع به پرسیدن سوالاتم از هنرمند پاکستانی آن کردم.  اما «ترین‌های» قرآنی به سرعت متوجه شدم، وی نیز با هنری ویژه به همراه همسرش قدم در مسیر نمایشگاهی شدن گذاشته، از این هنرمند خوشرو زمینه هنری‌اش را که جستجو کردم، دیدم وی از «ترین‌های» قرآنی است؛ بر دیوار غرفه، تصویری از یک نقشه آویزان بود که فکر نمی‌کردی نقطه‌های ریز روی آن آیات مینیاتوری قرآن باشد که در حجم یک نقشه گنجانده شده است.  اولین بار است که محمد قهر سلطان به عنوان کاتب قرآن کریم به این نمایشگاه قرآنی آمده است، وی حدود ۲۰ سال سابقه تدریس و کتابت این صحیفه آسمانی را با افتخار دارد و در برنامه‌های آتی خود نگارش قرآن بروی نقشه سایر ملل را هم در سر می‌پروراند. در جریان آشنایی با این هنرمند پاکستانی بودم که یکباره با هیجان دست در وسائلش برد و چیزی بیرون کشید و رو به من کرد و عبارتی را به انگلیسی بیان کرد، مترجم گفت، این جعبه کوچکی را که می‌بینید حاوی کوچکترین قرآن جهان نوشته دست استاد سلطان است و کمی آن را تورق کرد.  در غرفه همسایه، بانویی از آسیای میانه چشم به راه ما بود؛ این را از نگاه‌های زیر چشمی‌اش دریافتم، به محض دیدن‎مان، با اشتیاق به پیشوازم آمد، از وی نامش را پرسیدم و خود را آزاد گل دوردی یوا معرفی کرد؛ بانوئی که به راستی از هر انگشتش یک هنر می‌بارید و تصاویر آثار متعددش به در و دیوار غرفه، هر بیننده‌ای را به حیرت وامی‌داشت.  از وی درباره رزومه پرو پیمان کاری و هنرهایش سوال کردم و دوردی یوا با تسلط خاصی که به زبان شیرین فارسی داشت، تند‌تند جوابم را می‌داد که نشان از سفرهای متعددش به ایران داشت، گفت: به هنرهای منجق‌دوزی، رمان‌دوزی، نقاشی با رنگ‌روغن مسلط هستم تا حدی که حتی چند وقت در شبکه جام جم به عنوان مدرس، این هنرها آموزش می‌دادم. هنری نمود عشق و ارادت هنرهایی که هر یک نمود عشق و ارادت وی به ساحت قرآن و اهل‌بیت(ع) بود؛ اخذ مدرک لیسانس از دانشگاه مختوم گلی در رشته عرفان اسلامی، ویراستاری، تسلط به هفت زبان زنده دنیا و ترجمه و ویراستاری بیش از ۱۴ اثر دینی، تاریخی و ادبی، ارائه مقالات علمی، رایزن فرهنگی سفارت ایران، توانمندی‌های تجاری و بازرگانی تنها بخشی از کارنامه درخشان اوست.  با داشتن چنین کوله‌بار تجربه‌ای و تعریف داستان‌های گوناگون از هنرها و مهارت‌هایش، به سختی از او جدا می‌شوم و به غرفه مرکزی سالن B۱ می‌رسم، بروی دیوار بنری بزرگ معرف غرفه شورای فرهنگی افغانستانی‌های مقیم ایران است. روح‌الله راجی، مسئول افغانی‌الاصل این غرفه و کل بخش هنر بین‌الملل نمایشگاه یازدهم قرآن و عترت مشهد است؛ او نیز برای اولین بار و به نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خراسان رضوی در قالب این نمایشگاه به هنرمندان خارجی خدمت ارائه می‌کند.  وی با لحنی رسمی که حاکی از داشتن مسئولیت اجرایی بود، گفت: شورای فرهنگی با توجه به ظرفیت بالا در افغانستانی‌های مقیم ایران تلاش در جهت برقراری ارتباط سازنده میان آنان و مردم ایران را فراهم آورده است تا از این مسیر مشکلات احتمالی موجود میان دو ملت شناسائی و حل و فصل شود.  راجی در ادامه از فعالیت محفل انس با قرآن کریم و حضور فعال این میهمانان در مسابقات قرآن کریم سخن گفت، کمی هم از تعاملات‌شان با روحانیون در برگزاری برنامه‌های مناسبت مذهبی و ارتباط با سازمان‌هایی همچون جامعةالمصطفی(ص) العالمیة مشهد تعریف کرد. بعد از کارهای این غرفه پرسیدم و پاسخ داد: با بازدیدکنندگان از راه برقراری ارتباط رودررو به گفت‌وگو می‌نشینیم و فعالیت‌های خودمان را برایشان تشریح می‌کنیم به ارائه بسته‌های فرهنگی می‌پردازیم؛ روی میز پیش رویش چند کتاب تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه که به قول خودش نوشته بچه‌های جامعةالمصطفی(ص) بود، قرار داشت.  دو نشریه با عطر امام و شهدا سپس از دو نشریه فرهنگی افغانستان با رنگ و بویی از امام و شهدا، برایمان رونمایی کرد، یکی با نام «یاران آفتاب» به زندگی نمایندگان حضرت امام راحل(ره) اختصاص می‌یافت و دیگری با عنوان نشریه «سروقامتان» به معرفی شهدای جنگ‌های هشت ساله کشور افغانستان می‌پرداخت. «صنایع دستی شمامه»، نامی که بر سر در غرفه بعدی دیدم، خود و خبرگزاری را به مسئول آن معرفی کردم، او هم متقابلاً خودش را معرفی کرد؛ سمیرا رحیمی متولد افغانستان و مقیم کشور ماست، اول از هر چیز خودش با تاکید برایم روشن کرد، شمامه، عنوانی برگرفته از هنر و فرهنگ هزاره‌جات است و هزاره‌جات هم نام قومی از اقوام اصیل افغان.  با اینکه وی مسئولیت غرفه را دارد اما از آن جایی که آثار موجود در این غرفه کار دو هنرمند است، دوست و همکارش را با نام خدیجه حیدری با اصرار معرفی می‌کند؛ در این غرفه ۵۰ اثر متنوع در کمال زیبایی خونمایی می‌کنند. رحیمی، بانوی جوانی که سن و سالش حاکی از بیست و اندی سال بیشتر ندارد، با اینکه مدرک مهندسی دارد اما به راه دل رفته است؛ هنر مزین به آیات و القاب ائمه معصومین(ع) را «سوخت‌نگاری» و آثار کار شده بروی شیشه را هنر «ویترای» می‌خواند. در بخش میانی غرفه هم تعدادی کیف و کلاسور از جنس چرم چیده شده که آنها هم کار صنایع دستی به همین نام «چرم» است و هر دو هنر ملهم از نقوش فرهنگی کشورشان به علاوه نقوش اسلیمی است.  در گوشه‌ای دیگر از این غرفه رنگارنگ، تابلوهای خط و تذهیب، یادآور اوراق ابتدائی کتاب وحی است زیرا دو برگه اول هر کتاب قرآنی با این دو هنر زیبنده می‌شود؛ در جلوی غرفه هم تعدادی رحل را که با ورق طلا حکاکی شده و یک تخته گلیم که از جمله هنرهای بومی افغانستان بود، قابل رویت است. زهرا راجی، او هم ساکن ایران است و افغانی‌الاصل، با وی مانند دیگر هم‌وطنانش چند دقیقه‌ای هم‌کلام می‌شوم، راجی هم با داشتن سرمایه جوانی صاحب غرفه «معرق معراج» است، کارهای این قسمت به دو هنرمند تعلق دارد، با تعداد ۱۵ تابلو قرآنی از هنرهای معرق مس و چوب میزبان یک غرفه از نمایشگاه شده. به گفته وی هنر معرق‌کاری شامل پنج مرحله است، مینیاتور، خط، گل و مرغ، رئال و در نهایت مس و چوب؛ با این سخن و دیدن نقوش حیرت‌آور آیات نور بر هریک از تابلوها احساس کردم گویی هنرمند با طی این مراحل، پله‌پله آبدیده می‌شود تا به این درجه از تعالی معنوی می‌رسد که حرفی از کلام وحیانی را بر تن سرد فلز بنشاند و با اعجاز آن بر جان بینندگانش تاثیر بگذارد.  غایت هنرهای قرآنی تعالی و عروج، به حق اهداف غایی هنرهای قرآنی است، «معرق معراج» چه نام نیکویی است بر پیشانی این غرفه؛ در همین افکار غوطه‌ور بودم که خودم را جلوی غرفه‌ای دیگر دیدم، فاطمه حسین‌زاده، اهل افغانستان مسئول غرفه «معرق پایروس» است، به قول خودش پنج بار به ایران آمده و با تجربه حضور پنج ساله‌اش در این نمایشگاه ، این بار با ۱۷ تابلو قرآنی معرق مس و نیز ۱۰ اثر سوخت‌نگاری روی چوب و هشت سال سابقه کار هنری پا به اینجا گذاشته است.  فاطمه حسینی هم افغانی مقیم شهر مشهد بوده و با کار حرفه‌ای در هنر معرق فلز، ۴۰ نمونه از بهترین آثار خود و همکارش را که آمیزه‌ای از هنر و فرهنگ بومی افغانستان با آیات قرآنی است، به غرفه «نقش‌آفرین» نمایشگاه یازدهم آورده است.  تهمینه مظفری و زهرا محمدی آخرین هنرمندان افغانستانی شرکت‌کننده در این بخش بودند؛ جائی که ۵۰ اثر متنوع از سوخت‌نگاری روی چوب و هنر ویترای ایشان به معرض نمایش درآمده بود؛ آنها برای دومین بار میهمان جمهوری اسلامی ایران و شهر بهشت بودند و مجموعه کارهای خود را هم برای نمایش و هم فروش آورده بودند.  و در نهایت غرفه مرکز قرآنی «خیرالمرسلین» با مسئولیت افتخاری، از اتباع افغانستان و مقیم کشور ایران تشکیل شد یکی از بخش‌های هنر بین‌الملل است، در این قسمت تنها به ارائه کتاب‌های مرتبط با موضوع نمایشگاه و نیز معرفی و حمایت از جلسات قرآنی برای این اتباع در کشورمان می‌پردازند.    بالاخره این جهانگردی نمایشگاهی گروه خبری‌ ایکنا به پایان راه خودش رسید، محلی که با همه فراز و فرودهایش در مدت برگزاری ۱۰ سال و وجود مشکلات عدیده در نمایشگاه یازدهم که فقدان مترجم، بی‌توجهی مسئولان مرتبط با امور این قسمت در بازدید و رسیدگی به مشکلات ایشان، کمبود وسائل روشنایی در غرفه‌ها، ضعف در اطلاع‌رسانی به هنرمندان، دیر تحویل دادن غرفه‌ها و سردرب‌های معرفی هر بخش تنها گروه اندکی از این مسائل بودند. با این وجود امید است با برپایی این‌گونه برنامه‌های استانی در پوشش جهانی، مسئولان و نهادهای ذیربط بیشتر توجه داشته و با در نظر گرفتن نقاط قوت و ضعف هر دوره، در ابعادی بزرگ‌تر اندیشیده و برنامه‌ریزی کنند.