جمهوری خلق چین پس از روسیه، کانادا و امریکا  چهارمین کشور پهناور جهان است و با 29 کشور مرز مشترک دارد. مرکز اداری، سیاسی و فرهنگی چین، شهر تاریخی پکن با حدود 14 میلیون جمعیت (بجز دوره‌ای کوتاه پیش از  پیروزی انقلاب کمونیستی چین که شهر نانجینگ پایتخت این کشور شد) برای مدت بیش از  800  سال، پایتخت سلسله‌های مختلف امپراتوری چین است.... اکنون پکن به یکی از پررفت و آمدترین شهرهای دنیا تبدیل شده و به دلیل میزبانی بازی‌‌های المپیک سال 2008 فعالیت‌‌های عمرانی بشدت در آن جریان دارد. امروز این سرزمین پهناور با تمدنی دیرین، با اتخاذ سیاست درهای باز و با مدیریتی مدبرانه، رشد و توسعه حیرت  انگیزی را تجربه می‌کند. علاوه بر مدیریت، عوامل موفقیت این کشور را توجه و تمایل به بازار، برون‌نگری، سرمایه‌گذاری مشترک و مهم‌تر از همه، پیشینه فرهنگی ذکر می‌کنند. امروز جمهوری خلق چین دارای قدرت اقتصادی بزرگی در دنیا محسوب می‌شود و این روند روبه رشد در چین، طبیعت فرهنگی و اجتماعی این کشور  را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و موجب برخی تغییرات در شرایط فرهنگی چین می‌شود که قابل توجه است. فراموش نکنیم که کشور چین یکی از کهن‌ترین و قدیمی‌ترین کشورهایی است که قدرت جذب و بومی‌سازی و دور کردن فرهنگ غیر بومی و تعامل را دارد و این به ریشه‌های قومی، اخلاقی و رفتاری وی برمی‌گردد که ریشه در آیین کنفوسیونیسم، دائوئیسم و بودائی دارد. استواری فرهنگی در آیین و امور فرهنگی و اجتماعی، داشتن مردمی آرام، سختکوش، متین، با انضباط و پرتلاش از ویژگی‌های مردمان این سرزمین پرجمعیت و کهن است. براساس قانون اساسی جمهوری خلق چین، آزادی ادیان و مذاهب عموم مردم وجود دارد و بودائی، دائوئیسم، اسلام، یهود و مسیحیت  ادیان اصلی موجود هستند و 85 هزار مکان فعال مذهبی و بیش از  3000 اتحادیه‌ مذهبی منطقه‌ای در این کشور وجود دارد. دیوار چین، تنها بنای دست‌ساز بشر، در شمال این کشور با طول 6700 کیلومتر با ارتفاع میانگین 8/7 متر و پهنای 8/7 متر با قدمت 2000 سال که از کره ماه با چشم غیر مسلح  قابل رویت است و مقبره سربازان سفالی در وسعتی حدود 2 هزار متر مربع، به‌عنوان عجایب هشتگانه جهان، از دیدنی‌ترین آثار تاریخی چین هستند که هر دو به عنوان میراث فرهنگی جهان در یونسکو به ثبت رسیده‌اند. پیشینه روابط فرهنگی روابط فرهنگی 2 کشور ایران و چین، تاریخی دیرینه دارد و به بیش از 2500 سال بر می‌گردد. در کنار داد و ستد تجاری و روابط بازرگانی که از گذشته‌های دور برقرار بوده، مبادلات فرهنگی و هنری و تاثیرگذاری و تاثیرپذیری فرهنگی، علمی و آموزشی میان 2 کشور نیز جریان داشته و اوج این روابط در دوران طلایی و بالندگی تجارت در مسیر جاده ابریشم بوده است. از این طریق، فرهنگ و هنر و حتی مذاهب مختلف ایرانی اعم از زرتشتی، مانوی، نسطوری، بودائی و  اسلام از طریق جاده ابریشم وارد چین شده که  آثار و نشانه‌های باقیمانده از آن دوران، حکایت از عمق تاثیر‌گذاری فرهنگ ایرانی در حوزه تمدنی چین دارد. 2 کشور در دوران معاصر، پس از برقراری روابط سیاسی در سال 1979 علاقه‌مندی خود را به گسترش روابط فرهنگی ابراز داشتند؛ اما در عمل روابط فرهنگی چین پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و انعقاد موافقتنامه فرهنگی در سال 1363 به چندین برنامه ارتقا یافت و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی  در چین، سال 1367 تاسیس شد. اشتراکات تاریخی‌ جاده ابریشم  به عنوان یک پدیده تاریخی فرهنگی پیچیده، تقریبا تمام عوامل برای حفظ جامعه بشر را شامل می‌شده است. اطلاق جاده ابریشم به خاطر صادرات ابریشم از این جاده بوده، چون ابریشم مهم‌ترین کالای چینی است که راز تولیدش در طول قرن‌ها به‌وسیله چینی‌ها پنهان نگهداشته شده  بود. جاده ابریشم زمینی که از سرزمین ایران عبور کرده و جاده ابریشم دریایی که از خلیج فارس گذشته، مبادلات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی 2 کشور چین و ایران راهر چه بیشتر پیش برد و از آن به بعد مبادلات فرهنگی 2 کشور روزبه‌روز زیادتر شد. این مبادلات فرهنگی در زمان‌های تانگ و سونگ (از سال 618 تا سال 1128 میلادی) به اوج رسید. در آن زمان تاجر، فرستاده، روحانی، مبلغ مذهبی، هنرمند و مقامات عالی‌رتبه، گروه گروه به چین مسافرت می‌کردند و بیش از 5000 نفر ایرانی در شهر چانگ ان (سی ان امروز) ساکن شده بودند که این نشانگر دامنه گسترده مبادلات میان 2 کشور بود.  اکنون در سین کیانگ، نینگ شیا، سی ان، فوجیان، گوانگ دونگ چین و اصفهان و تبریز ایران،آثاری مربوط به این مبادلات باقی مانده است.  جاده ابریشم که از سی ان چین شروع شده و از طریق ایران به دریای مدیترانه می‌رسید، علامت دیرینه روابط دوستانه 2 کشور چین و ایران بوده است. جاده ابریشم در تاریخ پیشرفت تمدن جهان، پیوند میان کشورهای کهن و متمدن جهان یعنی چین، ایران، هند، مصر، بابل و غیره بوده است. اشتراکات معاصر در خصوص پایداری روابط 2 کشور و 2 ملت ایران و چین  باید گفت استواری تمامی روابط بین 2 کشور بر یک بستر اصولی و پایه‌ای به نام فرهنگ، همسویی در مسیر توسعه، زندگی اقوام پیروان ادیان مختلف در کنار هم، مواضع مشترک و نزدیک بسیار در اوضاع کنونی بین‌المللی، اعتقاد به گفتگوی تمدن‌ها و افزایش تفاهم و دوستی ملت‌ها، همزیستی مسالمت‌آمیز کشورها، دفاع از صلح و آرامش در جهان، پیشینه روشن و مثبت روابط  2 کشور در تاریخ جاده ابریشم و بویژه در وضعیت‌های مخاطره آمیز بیشمار و جنگ‌های پی درپی در جهان در طول تاریخ از مهم‌ترین عوامل نزدیکی دو کشور هستند. همچنین آثار تاریخی ادیان ایرانی مانوی، زرتشتی، نسطوری و نشانه‌های آیین بودایی و دین مبین اسلام که ایرانیان حاملان اصلی آن به سرزمین چین بوده‌اند، جزء مبادلات فکری و اندیشه‌ای هستند و حاکی ازعمق تاثیر‌گذاری جهان فرهنگی ایرانی در جهان فرهنگی چین است. حضور بلندمدت و پررنگ فرهیختگان ایرانی و شخصیت‌های بزرگ تربیت‌یافته` فرهنگ ایران در دربار امپراتوران مختلف چین بویژه در دوران حاکمیت سلسله مغولان (یوان)، نشان دهنده نقش آنان در تداوم پیوستگی و بالندگی روابط فرهنگی میان این دو ملت متمدن آسیا بوده است. پایداری و پیوستگی این روابط، به مرور جایگاه والای خود را در همه شؤون فرهنگی، هنری، اعتقادی و اجتماعی چین باز یافته است. اسلام و مسلمانان طبق اسناد تاریخی، شهر چوانجو جزء اولین مناطق شمال شرق چین بود که اسلام از طریق تجار مسلمان و از مسیر دریا وارد این منطقه شد. بر اساس برخی از نوشته‌های تاریخی در دوران اولیه گسترش اسلام (در زمان حیات حضرت رسول (ص)) 4 نفر از یاران پیامبر با هدف تبلیغ اسلام از طریق دریا وارد چین شدند و در شهرهای گوانجو، هانگجو و در شهر چوانجو به فعالیت‌های تبلیغی پرداختند. اسلام از همان قرن اول، هم از طریق جاده ابریشم دریایی و هم از جاده ابریشم خشکی وارد چین شد. مسجد کانتون در چین، درست مثل مسجد دامغان متعلق به قرن اول هجری است، بنابراین می‌بینیم که قدمت اسلام حوزه چینی به اندازه قدمت حوزه ایرانی است. حاملان اسلام به چین از طریق هر کدام از این جاده ها، ویژگی‌های خاص خود راداشتند.جاده ابریشم دریایی مسیر رسیدن اسلام به جنوب شرق چین و جاده ابریشم زمینی، مسیر ورود اسلام به شمال غرب این کشور بوده است. شیوه ورود مسلمانان به سرزمین چین نیز تفاوت داشته است. بعضی برای بازرگانی یا تبلیغ وارد چین شدند. در این سرزمین ازدواج کردند و ماندگار شدند. نژاد پر جمعیت هوی، حاصل این شیوه ورود اسلام به چین است. مردم نژاد هان، نژاد هوی را از میان اقلیت‌های چین، نزدیک ترین قوم به خود (به تعبیری پسر عمه‌های خود) تلقی می‌کنند، زیرا نژاد هوی از پدران مسلمان مهاجر از کشورهای فارسی و عربی و مادران «هان» شکل گرفته است. امروزه آمار دولتی، جمعیت مسلمانان چین را حدود 22 میلیون نفر ذکر می‌کند. 9 قوم از اقوام دهگانه معتقد به دین اسلام، به‌طور عمده در ایالات مرزی سین کیانگ و استان‌های چینگهای و گانسو اسقرار دارند ، در حالی که قوم هوی براساس الگوی پراکندگی بزرگ و تمرکز کوچک در سراسر خاک و سرزمین چین پراکنده است  و در شهر پکن و حومه بیش از 350 هزار مسلمان زندگی می‌کنند که 72 باب مسجد برای ادای فرایض دینی آنان دایر است. در حالی که اقوال مختلفی مبنی بر 40 تا 70 میلیون نفر نیز وجود دارد. با توجه به پراکندگی مسلمانان در تمامی استان‌ها و نواحی چین، به نظر می‌رسد دست کم 26 میلیون نفر جمعیت مسلمانان را تشکیل دهند. زبان فارسی در چین‌ زبان فارسی معاصر از قرن 9 میلادی شکل گرفت و هنگام لشکرکشی چنگیز به مناطق غرب در سال 1219 به اوج رسید و به زبان مشترک مسلمانان در آسیای غربی و آسیای میانه و فلات ایران و شبه جزیره هند تبدیل شد. پس از اشغال چین توسط مغول‌ها، تعداد زیادی از صنعتگران، تجار، دانشمندان، نظامیان و روحانیون مسلمان مناطق غرب وارد چین شدند. آنها نیاکان ملت‌های مسلمان کنونی چین بودند و بیشتر آنها به زبان فارسی حرف می‌زدند. در عصر یوان، مسلمانان از نظر زندگی سیاسی، موقعیتی بالاتر از نژاد هان داشتند. در آن زمان 3 زبان مغولی، فارسی و چینی زبان رسمی بود. اکنون دردانشگاه پکن، دانشکده زبان‌های خارجی شانگهای و دانشگاه زبان‌های خارجی لوه یانگ، کلاس زبان فارسی و در دانشگاه بهشتی تهران، رشته زبان چینی دایر است.  بیش از 70 دانشجو در دانشگاه شهید بهشتی زبان و ادبیات چینی می‌آموزند. همچنین 5 مرکز ایران شناسی در شهرهای شانگهای، پکن، شی آن، کونمینگ و شهر چونگ چینگ در شرق، شمال، جنوب و در جنوب غرب چین فعال هستند. با توجه به این‌که روابط فرهنگی میان دو کشور در طول تاریخ محفوظ مانده است و نسل جدید هر 2 کشور نیازمند ارتقای سطح شناخت و آگاهی نسبت به مسائل فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، آموزشی، پژوهشی بویژه در حوزه دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی هستند. فعالیت‌های اخیر ترویج آموزش زبان فارسی و پشتیبانی از کرسی‌های آموزش زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های چین و برگزاری دوره‌های دانش افزایی و اعزام  دانشجویان به منظور شرکت در دوره‌های بازآموزی در ایران، برگزاری یا مشارکت در نمایشگاه‌ها و هفته‌های فرهنگی و فیلم، نمایشگاه‌های هنری، کتاب، همایش‌ها و... تلاش برای گسترش گردشگری، ارتباط با مراکز علمی و آموزشی و فرهنگی مسلمانان چین، علما، روحانیون، مدارس و حوزه‌های علمیه در مناطق مسلمان نشین و برقراری ارتباط آنها با مرکز جهانی علوم اسلامی قم و دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین و دیگر مراکز و دانشگاه‌های داخل ایران و ارتباط با ایران شناسان،ارتباط با دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های چین، ترجمه کتب و تحقیقات در زمینه‌های مختلف، ارتباط با ایرانیان مقیم پکن، راه‌اندازی سایت پرتال اخبار و اطلاع رسانی به زبان چینی  را از فعالیت‌های  کلان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین می‌توان نام برد. چاپ هجدهم مجموعه شاهکارهای ادبی ایران شامل شاهنامه، مثنوی، دیوان حافظ، گلستان و بوستان سعدی، رباعیات خیام و اشعار رودکی، مجموعه مقالات سومین سمینار ایران‌شناسی، نهج‌البلاغه به زبان چینی، زندگینامه سیاسی امام خمینی (ره)، گزیده ادبیات معاصر ایران از کتاب‌های منتشر شده به زبان چینی از سوی رایزنی فرهنگی بوده است و چاپ ایران کشور اسلامی مدرن و سنتی موسی وانگ فنگ، ضرب‌المثل‌های فارسی به چینی و اصطلاحات چینی به فارسی پروفسور زنگ یان شنگ، تاریخ ادبیات فارسی پروفسور جانگ هونگ نیان، چهار مقاله عروضی پروفسور جانگ هونگ نیان، ترجمه بخشی از کتاب چهل داستان ایرانی، نغمه تازه ققنوس (اشعار برگزیده معاصر ایران) با مشارکت رایزنی فرهنگی بوده است. همکاری‌های رادیو  تلویزیونی، خواهر خواندگی اصفهان و شیان، خواهر خواندگی مشهد و ارومچی، قرارداد انتشار تمبر مشترک، یادداشت تفاهم میان سازمان ملی جوانان ایران و فدراسیون سراسری جوانان چین و یادداشت تفاهم بین سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و آکادمی علوم اجتماعی از امضای یادداشت‌های تفاهم میان مراکز فرهنگی 2 کشور است. آموزش زبان فارسی در چین‌ آموزش زبان فارسی در چین از زمان یوان آغاز شد. دولت مرکزی یوان برای تربیت مترجم زبان فارسی به سال 1389 میلادی در مدرسه هوی هوی، دپارتمان مخصوص تدریس زبان فارسی  تاسیس کرد. از اواخر زمان مینگ، آموزش مسجدی مردمی در چین رواج یافت و مدارس وابسته به مساجد همه به آموزش زبان عربی و زبان فارسی می‌پرداختند. 2 سند گرانبها یعنی فرهنگ مدرسه هوی هوی و لغتنامه مدرسه هوی هوی از آن دوران در چین باقی مانده است. فرهنگ مدرسه هوی هوی شامل زبان فارسی، آوانگاری زبان فارسی به‌صورت زبان چینی، معنی زبان چینی و متن 26 نامه ارسال شده از طرف مناطق غرب و لغتنامه مدرسه هوی هوی  شامل واژه‌های زبان فارسی با معنی چینی بوده است. این دو لغتنامه 1010 واژه زبان فارسی را شامل می‌شده‌ است.  پس از تاسیس چین جدید، آموزش زبان فارسی در دانشگاه پکن از سال 1967 آغاز شد و در مدت نزدیک به 40 سال، تعداد زیادی از فارسی دانان مورد نیاز کشور در آنجا تربیت شدند سپس دانشگاه زبان‌های خارجی لوه یانگ، دانشگاه زبان‌های خارجی شانگهای و دانشکده رادیو پکن، پی‌درپی کلاس زبان فارسی دایر کردند و نیروی‌های تدریس زبان و ادبیات فارسی سال به سال رشد و توسعه می‌یافتند. تدریس دستور زبان فارسی در چین معمولا به 2 روش صورت می‌گیرد. در روش اول، دستور زبان فارسی در کتاب درسی در کنار دیگر مطالب نوشته شده و دانشجویان با مطالعه کتاب درسی، آن را فرا می‌گیرند. در روش دوم، درس دستور زبان فارسی جداگانه به‌طور منظم تدریس می‌شود.