به قلم: عبدالرضا زرگری: بیش از یک میلیون متر مربع، زیربنای کل حرم رضوی است! رواق بسیار زیبا و تازه احداث دارالحجه هم با 7 هزار متر مربع مساحت، واقع در طبقه ی منهای یک، به دلیل نزدیکی به سرداب مقدس، بسیار مورد علاقه زوار داخلی و خارجی است، خصوصاً آنهایی که دستشان به ضریح مقدس در طبقه همکف نمی رسد و رواق زیرین را برای زیارت عارفانه ی خود انتخاب می کنند. رواقی که دقیقا پشت... ... دیوار وسطی آن مشخص شده با نور سبز، بدن پاک فرزند پیامبر به خاک سپرده شده است و چه بسا احساس نزدیکی بیشتری به آن پیکر مقدس به زوار در طبفه ی پایین دست می دهد! هرچند همیشه، قدردان زحمات خدام فرهنگی آستان مقدس رضوی بوده و هستیم، اما از باب انتقاد سازنده از طراحان یک برنامه نوظهور گله می کنیم که آیا نهابت بدسلیقگی نیست این همه رواق خالی و مناسب در حرم امام رضا(ع) برای سخنرانی و پرسش و پاسخ وجود دارد، اما همه را رها کرده و بیاییم دقیقاً در دومین رواق مهم و نزدیک به سرداب مقدس و در فاصله ی پنجاه متری آن دیوار سبز پرمعنویت، استیج و دکوری بزرگ با سیستم صوتی پرقدرت با 4 باند فعال بر روی ستونها و دو باند خوابیده روی جایگاه مستقر کرده و با آلودگی صوتی، تمام تمرکز زیارت و نماز و دعای زوار داخلی و خارجی را در بهترین موعد زیارت شبانه، یعنی بعد از نماز مغرب و عشاء و اصطلاحاً گل وقت بهم بزنیم؟!آن هم نه یک سخنرانی آرام و لطیف بلکه از جنس سخنرانی های کوبنده و حماسی شبه نماز جمعه و نه تلاوت قرآن معرفت بخش و جلا دهنده ی روح یا دست کم، ادعیه و مناجات خوانی های معرفت افزا (و صدالبته همه با صدایی بسیار آرام و بلکه در فضایی بسیار دورتر از این دیوار مقدس)، و نه چند دقیقه بلکه حداقل به مدت یک ساعت! ناگفته نماند:1. پس از انتقاد به بلندی صدای سیستم صوتی برنامه در رواق، مسوول محترم مربوطه با خوش رویی تأکید داشت که این برنامه یک ساعته، با هدف «معرفت افزایی» به زیارت و توسط معاونت تبلیغات و رسانه ی آستان قدس رضوی، مدت کمی است که راه اندازی شده، و وجودش برای معرفت افزایی به زیارت زوار، ضروری است در حالی که به نظر می رسد، حکایت چیز دیگری است، چراکه پس از اتمام جلسه، فقط بیست نفر از جای خود بلند شده و جلوی استیج و دکور برنامه را ترک کردند و باقی همچنان به دعا و زیارت مشغول بودند! 2. سئوال بعدی این است که در مشخصات فنی این رواق گفته شده که گنجایش 250 هزار نفر زائر را دارد، حال نمی گوییم در این فصل سال، این تعداد زیاد زوار، بلکه می گوییم فقط ده هزار نفر در این یک ساعت در این رواق حضور داشتند که بسیار عدد کمی است و در آن یک ساعت، فقط دو هزار نفر از آلودگی صوتی سیستم و بلندگوی مراسم آزرده خاطر شدند، اما آیا درست است تمرکز و حال خوش زیارت دو هزار نفر را برای پاسخ به شش الی هفت پرسش دینی جماعتی حدود بیست تا سی نفر بهم بزنیم؟! جماعتی که چه بسا، 10 نفر آن، همان خدام محترم زن و مردی بودند که وظیفه ی نظم و انتظام برنامه را بر عهده داشتند!3. جای این سئوال مهم همچنان باقیست که اساساً چه ضرورتی دارد یک ساعت از گل وقت زیارت سر شب و بعد نماز مغرب زوار داخلی و خارجی را آن هم در دومین رواق مهم بعد از فضای اصلی حرم مطهر رضوی، به برنامه کم اولویت و بلکه بی اولویت «پرسش و پاسخ دینی» بگیریم؟! پرسش هایی که امروزه در بستر اینترنت و از طریق حتی همین گوشی های پرشمار تلفن همراه دست مردم هم به راحتی با یک جستجوی ساده قابل دریافت هست و دیگر ضرورت برگزاری چنین نشست های کم اقبال و بلکه بسیار کم مخاطبی را آن هم در یکی از بهترین و حساس ترین اماکن حرم منور رضوی به زیر سئوال می برد! 3. حال بگذریم که یک از محورهای سخنران محترم و روحانی فاضل در این شب (شنبه شب و شب 13 آبان 97)، انتقاد شدید از دولت بود با این عبارت که چرا دولت به مسافران آنتالیای ترکیه ارز سوبسیدی می دهد اما دینار عراقی را باید زوار اربعین به گرانی و سختی دریافت کنند! بر فرض صحت این سخن، آیا طرح چنین مباحثی صددرصد سیاسی در این فضای روحانی و در آن قطعه خاص از بهشت معنوی، در حالی که خیلی عظیمی از مردم در حال قرائت نماز یا تلاوت قرآن و ادعیه ی مأثوره هستند، باعث معرفت افزایی مقوله ی زیارت می شود؟ پس رعایت «حرمت امامزاده توسط متولی» چه می شود؟4. بعد از طرح انتقاد و این سئوال از مسئول مربوطه مبنی بر این که با وجود مشاهده ی عدم استقبال مردمی از این برنامه، چرا همچنان اصرار به ادامه ی این نشست ها دارید در حالی که می دانیم برنامه های فرهنگی و تبلیغی آستان قدس رضوی، دائم پایش و بررسی می شود، گفته شد که بر روی پایه ی دیوار نزدیک به این استیج و مکان، دوربین شبکه ماهواره ای و تلویزیونی «امام رضا(ع) تی وی» نصب شده و ما این برنامه را برای این تلویزیون ضبط می کنیم! وقتی سئوال شد: خوب چرا بین این همه فضا اینجا؟ پاسخی داده نشد و مشخص بود به دلیل حضور جمعیت همیشگی در این رواق، این فضا انتخاب شده است! حال سئوال اینجاست: مگر رواق دارالحجه، استودیوی تلویزیونی است؟! مگر زوار امام رضا(ع) باید نقش سیاهی لشکر را بازی کنند؟ و بر فرض که اساساً نصب چنین دوربینی و چنین دکور و استیجی هم در این رواق منعی نداشته باشد، تمام بحث اینجاست که چرا در فاصله ی 50 متری دیواری که دقیقاً پشت آن، مضجع اصلی رضوی است و محل نجوای هزاران نفر با مولا و امام خود؟!5.  شاید کمتر از سه ماه پیش، در همین مکان، یک یا چند روحانی روی یک چهارپایه کوچک می نشستند و در قالب حلقه های معرفتی، به گفتگو با زوار بویژه جوانان می پرداختند و پرسش و پاسخ صورت می گرفت و چون مزاحمتی برای امر مهم «زیارت» زوار داخلی و خارجی حضرت امام رضا(ع) نداشت و انتخابی بود، کار پسندیده ای در آن زمان شمرده می شد و تا حدودی مفید فایده، اما چرا آن برنامه ی رو در رو رها شده و به این شبه برنامه ی استودیویی و تلویزیونی رو آورده شده، به گونه ای که مجری محترم، از ادبیات مرسوم مجریان تلویزیونی نیز استفاده می کرد، موضوعی است که باید دست اندرکاران بخش تبلیغات اسلامی این آستان مقدس پاسخ دهند.6. مگر نه این که پیامبر اکرم(ص) در حدیث شریف ثقلین - که همه به خوبی آگاه هستیم، در لحظات آخر عمر شریف و پربرکت شان، فرمودند: انی تارکم فیکم الثقلین، کتاب الله و عترتی... من در میان شما دو چیز گرانبها را برجای می گذارم: یکی کتاب خدا و دیگر عترت ام، و اگر به این دو ریسمان تمسک بجویید و چنگ بزنید، هرگز گمراه نخواهید شد - مضافاً؛ مگر نه این که آن حضرت، همه ی کلماتشان حکیمانه و حتی تقدم و تأخیر محورهای بیانات بر اساس مصلحت و حکمتی الهی بوده است، (کما این که خود قرآن کریم تصریح دارد: «ما ینطق عن الهوی، ان هو الا وحی یوحی» پبامبر هرگز از روی هوا و هوس سخن نمی گوید، بلکه جز سخن وحی، بر زبان نمی راند!)، پس هنگامی که ایشان، قبل از توصیه به تمسک به اهل بیت(س) خود، ابتدا همه را به تمسک به «قرآن کریم» سفارش نموده اند، آیا این مهم، حکایت از اهمیت پرداختن به «تلاوت قرآن» همراه با تدبر و تعقل و در نهایت رفع مهجوریت از چهره ی آیات الهی ندارد؟ پس اگر قرار به برگزاری نشستی در رواقی - و نه رواق دارالحجه و نه در فاصله ی 50 متری تا مضجع رضوی - باشد، بهتر نیست این نشست، «کرسی تلاوت قرآن کریم» باشد؟ آن هم توسط قراء خوش الحان بین المللی و صد البته، بهتر و شایسته تر توسط نوجوانان و جوانان مستعدی که ایجاد فرصت تلاوت به آنان در منظر مردم، هم باعث تقویت رویکرد قرآنی آنان و تشویق خانواده به قرآن آموزی فرزندانشان و تربیت قرآنی می شود و هم این که تلاوت آرام و روحبخش آنان، نه تنها باعث سلب تمرکز از زیارت زوار نشده، بلکه باعث معنویت افزایی و جلای روح و صفای باطن نیز می گردد؟ و از همه مرتبط تر با مباحث این اندیشکده، چون زبان قرآن، زبانی بین المللی میان زوار غیرایرانی حضرت امام رضا(ع) است و نیازی به ترجمه ندارد، خود حرکتی وحدت آفرین و پادزهری است قوی در برابر هجمه های تبلیغات زهرآلود وهابیت خبیت که همواره چنین به ناروا تبلیغ می کند: «شیعیان، قرآن کریم را مهجور رها کرده و به اهل بیت(س) پرداخته اند!»   کاش این آرزوی دیرینه ی مقام معظم رهبری، دست کم توسط آستان قدس رضوی محقق شود بدین مضمون که: ای کاش روزی فرا برسد که در مراسم دینی، ابتدا سخنرانان و ذاکران اهل بیت(س) به بیان معارف الهی و مدیحه سرایی بپردازند و فضا را برای اجرای برنامه ی ویژه ی قرآنی مهیا سازند. آن گاه قاری قرآن با شکوه و احترام، در جایگاه تلاوت جلوس کرده و آیات الهی را نه در زمانی کوتاه، بلکه مکفی، برای مشتاقان آیات الهی تلاوت کند! 7. و اما توضیحی کوتاه در باب کوتاه بودن این فیلم مستند: متأسفانه امکان دریافت تصاویر و فیلم با زمانی بیشتر مهیا نبود و برای همین 18 ثانیه هم کلی توسط یکی از خدام، تذکر داده شد که فیلم گرفته نشود، حال چرا؟ نمی دانیم! در حالی که فیلمبرداری و عکسبرداری خانواده ها و زوار در این رواق به راحتی توسط همگان قابل انجام هست و اتفاقاً چون در رواق غیر اصلی هست، چه بسا فیلمبرداری و عکاسی با نزاکت و با رعایت شرایط خاص اماکن مقدسه، شایسته هم باشد که زوار با ثبت خاطرات حضور خود و خانواده در این فضای روحانی، این لحظات روحانی را جاودانه سازند و حتی انتشار آن در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی باعث تقویت جبهه دین و اهل بیت(س) می شود؛ اما گویا این فیلمبرداری 18 ثانیه، باعث پرتی حواس زوار می شد، اما یک ساعت سخنرانی آن هم با صدای بلند در 50 متری دیوار نزدیک به مضجع رضوی، نه!8. نکته ی آخر این که به قول حافظ: هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد! یا: جهان چون چشم و خط و خال و ابروست ... که هر چیزی به جای خویش نیکوست! سخن پایانی و مغز این نوشتار و این انتقادات، بیشتر از آن که متمرکز بر استقرار استیج و نصب دکور و سخنرانی های کم محتوا و کسل کننده و حتی وجود سیستم صوتی نیست که هر چیز در جای خود و صد البته به اندازه، مفید فایده است! بلکه محور کانونی این نوشتار، متمرکز بر وجود شش باند بزرگ و پرقدرت است که تا انتهای رواق، صدایش می رسید و هرچه به مسئول محترم سیستم صوتی رواق تذکر داده می شد که قدرت این صدا را کم کنید، قسم می خورد که فقط 4 باند روی ستون ها فعال است، گویا دو باند خوابیده روی استیج، دکوری بود و هرچه به مجری محترم اشاره شد که به سخنران تذکر دهند از میکروفون کمی فاصله گرفته و با صدای آرام تری صحبت کنند، متأسفانه شاید به خاطر رعایت حرمت همان تک دوربین مستقر بر روی دیوار، ترتیب اثری داده نمی شد! جزئیاتی غیر ضروری، که چون به ضایعه ی از دست رفتن تمرکز و آرامش و طمأنینه ی زوار داخلی و خارجی مضجع رضوی منجر می شود و به قول جوان های امروزی، «ضد حالی» است حاصل یک بدسلیقگی در انتخاب مکان و زمان که ماحصل آن - هرچه باشد - در برابر سلب توفیق زیارتی دلچسب و آرام بخش و مکدر کردن خاطره ی زوار، اصلاً و ابداً نمی ارزد! کما این که خود نگارنده هم، در آن چهل دقیقه حضورم در این رواق، نه فهمیدم چه خواندم و چه با حضرت گفتم و هرچه هم از این فضا فاصله گرفتم، همچنان صدای بلند باندها آزار دهنده بود و باعث شک در رکعات هر نماز واجب و مستحب! هیچ تمرکزی برای قرائت متن زیارت نبود تا چه برسد به آرامش لازم برای مناجات با امام رئوف! تمام حرف این بود: چرا اینجا؟!