یادداشت فرهیخت | دبیر سرویس ایرانیان خارج از کشور 

اشاره:

به نام خدا، عمر علم «مدیریت تغییر» در ابر سازمان های دنیا به روز و هفته و نهایتاً ماه است، اما گویا در ابرسازمان دینی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی غرب آسیا یعنی «عتبه ی رضویه» به سال است و بلکه یک یا دو دهه... !

بهترین شاهد مثال آن، می تواند بازنویسی آیین نامه ی خدمت خدام در حرم رضوی باشد که صراحتاً توسط دکتر مهدی برادران مدیر عالی وقت حرم مطهر گفته شد پس از چهل سال، مورد بازنگری قرار گرفته است!

هرچند همان موقع هم طی یادداشتی، «فرهیختی ها» گلایه کردند چرا در آیین نامه ی جدید، هیچ اسمی، هیچ نامی از زوار غیرایرانی بارگاه منور رضوی برده نشده و به نیازها و خواسته های آنان کم توجهی شده است، گویی اصلاً چنین زائرانی در جرگه ی زوار، وجود خارجی ندارند!

گذرنامه نماد شخصیت یک زائر غیرایرانی است

دو دهه طول کشید تا از بدعت عجیب و بلکه توهین آمیز سوراخ کردن گذرنامه ها و پاسپورت زائران غیرایرانی در ازای تحویل یک ورق کاغذ ژتون غذای متبرک مهمانسرای حضرت دست بردارند و حرمت معتبرترین و ارزشمندترین شناسنامه ی هویتی غیر ایرانیان را حفظ کرده و پاس دارند. وای که چقدر گفتیم و چند سال، هی آن قدر تکرار و تکرار کردیم تا زبان مان مو درآورد.

حالا هم گویا قرار است دوباره زبان مان مو در آورد که جناب آقای مسئول در عتبه ی رضوی! لطفاً برای تحویل امانی یک عدد چادر آبی طرح دار مزین به آرم آستان قدس رضوی به زوار غیرایرانی، طلب پاسپورت نکنید و آن را به گرو نگیرید!

هرچند شاید از نظر برخی از ما ایرانی ها، گذرنامه در حکم شناسنامه و کارت ملی است که می توان با آن هم خلال دندان کرد، هم جلدش را لای در آپارتمان گذاشت و زبانه ی قفل در را با کمک آن باز کرد، اما از نظر یک گردشگر خارجی و زائر غیر ایرانی، پاسپورت و گذرنامه، تمام هویت حقوقی و نماد شخصیت اوست!

این مسأله را به عنوان دبیر سرویس ایرانیان خارج از کشور بارها با دیگر پژوهشگران عضو در «اندیشکده ی بین المللی فرهیخت» که مقیم ایران هستند، در میان گذاشتیم و از آنها خواستیم حضوراً به دفتر مدیریت اداره ی زائران غیرایرانی آستان قدس رضوی مراجعه و این گلایه را با نفر اول آن مجموعه مطرح کنند.

و البته بارها از همکاران خود پاسخ شنیدیم که گفتیم و موضوع جدیدی نیست و این گلایه را چندین بار به صورت حضوری و حتی در دوران تصدی مدیران سابق و جدید، منتقل کرده ایم، اما پاسخ همان است: 

«خیر، اصلا این گونه نیست و ابداً دستوری برای گروگیری پاسپورت در ازای تحویل چادر از بانوان زائر غیرایرانی رضوی صادر نکرده‌ایم!»

و باز این دوستان دوباره یادآور شدند: «چطور گرو نمی گیرند؟ همین الان قبل از ورودمان به حرم مطهر، به دو باجه ی تحویل چادر مستقر در ورودی باب الرضا و بست شیخ طوسی یا همان بست بالاسر مراجعه کرده و پرسیده ایم که برای تحویل یک چادر امانی به خانم زائر غیر ایرانی، می توان پولی گرو گذاشت و پاسپورت نداد؟ گفتند خیر! ایرانیان باید کارت ملی گرو بگذارند و زائران غیرایرانی چون کارت ملی ندارند باید گذرنامه گرو بگذارند!» 

عکس ها سخن می گویند

صرف نظر از این گفت و شنودها، عکس ها خود سخن می گویند! وقتی بر روی تابلوهای بزرگی که روی دیوار این باجه ها و اتاقک ها نصب شده و به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی به صراحت نوشته که برای تحویل چادر امانی ، کارت شناسایی ضروری است و زائر غیر ایرانی هم که جز گذرنامه، مدرک شناسایی دیگری ندارد، دیگر جایی برای بحث باقی نمی ماند و اصطلاحاً آب پاکی را همان اول روی دست همه ریخته است!

این در حالیست که ارزش مادی یک چادر امانی آن هم نه با پارچه ی کرپ مشکی و مجلسی گران قیمت ژاپنی بلکه یک پارچه ی معمولی لاجوردی رنگ و طرح دار به آرم آستان قدس رضوی! مگر چقدر است؟ 

این مبلغ هر چه باشد، اصلا معتنابه و قابل اعتنا در برابر هزینه های که عتبه ی رضویه برای ارائه ی ۴۵ نوع خدمت به زوار و هزینه های نگهداری و تعمیرات و توسعه ی صحن ها و رواق ها می کند، نیست!

دو سه پیشنهاد

مگر نه این که قریب به اتفاق زوار بانوی غیرایرانی، یا به صورت خانواده ای یا گروهی و کاروانی به زیارت حرم مطهر رضوی مشرف می شوند و زوار فردی و غیر کاروانی، بسیار انگشت شمارند؛ 

این گروه از زوار به این دلیل از سفرهای انفرادی نه فقط به شهرهای زیارتی جهان اسلام بلکه به سایر مقاصد توریستی و دیدنی دنیا  پرهیز دارند که ریزترین نکات و جزئیات مسائل امنیتی و ملاحظات ایمنی ویژه ی بانوان در این قالب های سفر دست جمعی، به خوبی رعایت شده و یا جزو اولویت های اول مدیران کاروانهاست، لذا تعهد سپاری عودت چادرهای امانی توسط مدیران این کاروان ها، قطعاً راه حل ساده تر، معقولانه تر و کریمانه تری است!

ناگفته پیداست مدیران این کاروان ها، عموماً چهره های شاخص و شناخته شده ای برای اداره ی زائران غیرایرانی آستان قدس رضوی هستند و در این اداره ثبت رسمی شده و دارای کد ویژه ای هستند و حتی بسیاری از آنان در همین کلان شهر مشهد بویژه در هتل های اطراف حرم مطهر مانند هتل الغدیر، دفتر مشخص و نماینده ی مستقر و دائمی دارند و یا این شرح، اصلاً بحث غیر کریمانه ی گروگیری گذرنامه، دیگر موضوعیت پیدا نمی کند که به ازای چادر، لازم باشد مدرک یا پول یا چیزی گرو گرفته شود!

دوم آن که اگر عتبه ی رضوی، این چادرها را نه به عنوان کالایی امانی که باید عودت دهند، بلکه به عنوان «هدیه» به بانوان زوار غیر ایرانی که از هزاران کیلومتر دورتر به پابوسی امام مهربانی ها مشرف شده اند، ببخشد و کادو دهد، مگر جای دوری رفته است؟ خیر... چه بسا همین یکی دو متر پارچه ی متبرک، بهترین سوغات زیارت و هدیه از سوی امام رئوف برای آنان تلقی شود.

و بلکه یک یادگاری خوب و ارزشمند از سفر به کلان شهری که شعارش «برکت و کرامت» است و به خودی خود، همین اقدام علی الظاهر ساده، باعث ترویج سنت رضوی و نشر فرهنگ حجاب و عفاف فاطمی در بین بانوان جهان اسلام می شود.  

حتی اگر این پیشنهاد به هر دلیل، مورد قبول واقع نشد، پیشنهاد دوم آن است که مسئولان این دفاتر می توانند به جای گروگیری گذرنامه، از آنها معادل ریالی ارزش قیمت چادر مثلاً ۵۰ هزار تومان را طلب کرده و به آنان رسید بدهند تا هنگام خروج زائر از هر سمت حرم مطهر، چادر و رسید را تحویل داده و وجه گرو گذاشته را پس بگیرد.

عتبه رضویه، الگوی عتبات جهان اسلام

حل آبرومندانه ی این معضل، آنجا اهمیت مضاعف می یابد که سایر عتبات عالیات قبور ذوات اهل بیت علیهم السلام مانند اعتاب مقدسه ی عراق (کربلا و نجف و سامرا) و سوریه (دمشق)، توقع و انتظار دارند تا برای حل مشکلات و چالش های خود با زوار بویژه زوار غیر بومی، از عتبه ی رضویه و آستان مقدس حضرت امام رضا علیه السلام الگو و سرمشق گرفته و از تجربیات ارزنده ی آن نهایت بهره را ببرند.

هرچند بسیار بعید می دانیم که این روش ناصحیح در اعتاب مقدسه ی عراق و سوریه، به این شکل ناصواب در آنجا مرسوم باشد، یعنی در ازای تحویل یک چادر ناقابل به بانوان زائر خارجی از جمله ایرانیان، از آنان تقاضای گروگذاری پاسپورت یا همان گذرنامه کنند!

گلایه ی خطیب صحن غدیر

امید پس از یک دهه گلایه ی مکتوب فرهیختی ها همچنین انتقاد کلامی و اخیر خطیب فاضل حوزه ی علمیه در صحن غدیر که صراحتاً خطاب به تولیت آستان قدس رضوی، از طرح دار بودن این چادرهای آبی رنگ منقش به آرم آستان قدس رضوی به تندی گلایه نمود و حتی آن را بلاتشبیه به لباس بندیخانه ها قیاس و تشبیه کرد؛

بلکه رسانه های بومی مکتوب و الکترونیکی ما از خراسان و قدس و شهرآرا گرفته تا ایرنا و ایسنا و تسنیم و... به این جرگه پیوسته و همگی دست به دست هم دهند تا این نقصان بزرگ آبروبرانه را از چهره ی خارجی عتبه ی رضوی زدوده و بر عیار تکریم و تعظیم زوار غیرایرانی بارگاه منور و ملک پاسبان رضوی بیفزایند. 

کلام آخر

همچنین امید آن داریم ...

مادامی که در جهان معاصر، کشورهای پیشرو در عرصه ی گردشگری همچون سنگاپور و دبی، در تلاش اند تا نه تنها موانع، بلکه همین روش های روتین و روزمره ی سر راه گردشگران در فرودگاه ها و هنگام گذر از گیت های کنترل پاسپورت و گذرنامه را حذف کرده و احراز هویت ها را به دست فناوری های نوین بسپارند و سه دقیقه معطلی را یک دقیقه کنند؛، ما نیز در مبادی ورودی حرم مطهر رضوی، یک قدم به جلو برداریم و این بدعت تحویل چادر به بانوان و زوار غیرایرانی در ازای گروگیری گذرنامه را حذف کنیم و در این راستا، از سنت کریمانه و گشاده دستی امام رئوف حضرت اباالحسن الرضا علیه السلام بهره ببریم. ان شاءالله الرحمن

همچنین امیدواریم روزی برسد که سطح توقعات و مطالبات و دغدغه های فعالان توسعه ی روابط خارجی و رویکرد بین المللی ارض اقدس توس از مسئولان این دیار، آن قدر سخیف، نازل و کم ارزش در حد دغدغه ی تحویل یک چادر در ازای گرو یک گذرنامه! نباشد؛

و به موضوعات و مطالبات بسیار مهمتر و ضروری تری بپردازیم که امروزه نه کشورهای توسعه یافته، بلکه همین کشورهای همسایه و اطراف خود ما مانند عربستان سعودی و صعودی، شبانه روز در فکر یافتن راهکارهایی برای افزایش شمار گردشگران و توریست های خارجی خود به رقم باورنکردنی یکصد میلیون نفر است! آنها در چه فکری اند و ما در چه فکری؟! کمی تأمل...

یا علی

به روز رسانی: دوشنبه ۱۷ مهر ۱۴۰۲ 

و اما اصل خبر:

فرودگاه شماره یک جهان طرح خروج بدون نیاز به گذرنامه را برای مسافران اجرایی می‌کند.

ناظران می گویند با توجه به افزایش سفرهای هوایی در جهان، احراز هویت بیومتریک می‌تواند به زودی به بخشی جداناپذیر از صنعت فرودگاهی تبدیل شود.

مقامات فرودگاه بین‌المللی چانگی در سنگاپور می‌گویند طرحی را در دست اجرا دارند که از سال ۲۰۲۴ به مسافران اجازه می‌دهد بدون در دست داشتن گذرنامه کارهای پروازشان را انجام دهند و با سوار شدن بر هواپیما از این کشور خارج شوند.

تغییرات جدید پس از چند تغییر در قانون مهاجرت این کشور امکان‌پذیر شده است که روز دوشنبه در پارلمان این کشور به تصویب رسید.

جوزفین تئو، وزیر ارتباطات سنگاپور، در این باره گفت: «سنگاپور یکی از نخستین کشورهای جهان خواهد بود که سیستم خودکار صدور مجوز سفر و احراز هویت بدون گذرنامه را به مرحله اجرا خواهد گذاشت.»

فناوری بیومتریک، همراه با نرم‌افزار تشخیص چهره، در حال حاضر در گیت‌های بازرسی خودکار در فرودگاه چانگی استفاده می‌شود. با این حال آقای تئو گفت تغییرات آتی «نیاز مسافران برای ارائه مکرر مدارک سفر را کاهش می‌دهد و امکان پردازش یکپارچه‌تر و راحت‌تر را فراهم می‌کند.»

این سیستم بیومتریک برای ایجاد یک «نشان واحد تأیید هویت» استفاده خواهد شد و مسافر در مراحل مختلف (از تحویل چمدان گرفته تا گذر از مرحله بررسی روادید و سوار شدن به هواپیما) نیازی به مدارک فیزیکی سفر مانند کارت پرواز و گذرنامه نخواهد داشت.

وزیر ارتباطات سنگاپور با این حال تاکید کرد وجود مدارک مسافرتی برای بسیاری از کشورهای خارج از سنگاپور، که بدون داشتن گذرنامه خدمات ارائه نمی‌دهند، الزامی است.

رونمایی از طرح مرز دیجیتال؛ مجوز الکترونیکی سفر به بریتانیا چیست؟

فن‌آوری تازه تشخیص هویت در فرودگاه آتن: اسکن صورت به جای پاسپورت

فرودگاه چانگی سنگاپور که اغلب به عنوان بهترین فرودگاه جهان و همچنین یکی از شلوغ‌ترین فرودگاه‌ها شناخته می‌شود، به بیش از ۱۰۰ شرکت هواپیمایی خدمات می‌دهد. هواپیماهای متعلق به این شرکت‌ها همه روزه پروازهایی به ۴۰۰ شهر در حدود ۱۰۰ کشور در سراسر جهان انجام می‌دهند.

در حالی که نرخ جابجایی مسافران رفته‌رفته در حال بازگشت به مقطع زمانی قبل از همه‌گیری کووید-۱۹ است، مقامات فرودگاه چانگی ابراز امیدواری کرده‌اند سیستم بیومتریک آتی به روان‌تر شدن جریان مسافران کمک کند. تنها در ماه ژوئن گذشته ۵.۱۲ میلیون مسافر از این فرودگاه پرواز کردند.

ناظران می گویند با توجه به افزایش سفرهای هوایی در جهان، احراز هویت بیومتریک می‌تواند به زودی به بخشی جداناپذیر از صنعت فرودگاهی تبدیل شود.

در سال ۲۰۱۸، فرودگاه بین‌المللی دبی تونل‌های بیومتریک موسوم به «گیت‌های هوشمند» را معرفی کرد که از تشخیص چهره برای تأیید هویت مسافران در کمتر از ۵ ثانیه استفاده می‌کنند. مسافران همچنین مجازند به جای اتکا به گذرنامه‌های فیزیکی، از اثر انگشت یا اسکن صورت خود برای احراز هویت استفاده کنند.

در ایالات متحده نیز در سال‌های اخیر چندین فرودگاه مراحل پذیرش مسافر، تحویل چمدان‌ها و سوار شدن آنان به هواپیما را از طریق آزمایش‌های بیومتریک انجام می‌دهند. این در حالی است که تعدادی از فرودگاه‌های بزرگ اروپایی نظیر شارل‌دو‌گل در پاریس نیز از سامانه‌های مشابهی در سال‌های اخیر رونمایی کرده‌اند.

منبع: یورونیوز فارسی

تاریخ انتشار ۲۱/۰۹/۲۰۲۳